De technologie die de Nederlandse chipmachinefabrikant ASML aan Taiwan levert, valt niet in handen van China, ook niet als dat land Taiwan inneemt. Die boodschap moet de Verenigde Staten geruststellen.
Echt verrassend is het niet, vindt Sense Hofstede, Chinadeskundige aan Instituut Clingendael. Anonieme bronnen vertelden aan persbureau Bloomberg dat chipmachinefabrikant ASML de hypermoderne apparaten die hij aan Taiwan verkocht, kan uitschakelen zodra China deze eilandstaat binnenvalt. „Wie die bronnen ook zijn”, zegt Hofstede, „hun bedoeling is kennelijk om de Verenigde Staten gerust te stellen. De boodschap is: ook na een invasie zal deze hoogwaardige technologie niet in handen vallen van China.”
Die zorg hebben de Verenigde Staten –en andere westerse landen– zeker. Onder hun druk is het ASML al verboden om zijn meest geavanceerde machines te exporteren naar China. Het Veldhovense bedrijf is wereldwijd de enige die deze euv-machines (extreem ultraviolet) produceert, en dus blijft China verstoken van die technologie. Sinds vorig jaar geldt dat exportverbod ook voor de nieuwste versies van de iets minder geavanceerde machines: duvs (diep ultraviolet).
Maar wat nu als China Taiwan inneemt? Krijgen de Chinezen dan alsnog de beschikking over die technologie? Nee, want ASML en ook de Taiwanese halfgeleiderfabrikant TSMC, waaraan ASML veel geleverd heeft, kunnen dan hun machines uitzetten. Logisch, zegt Hofstede. „Want ASML levert zijn machines met contracten over onderhoud en onderdelen. Ze houden hun machines altijd op afstand onder toezicht. En zonder nieuwe onderdelen vallen die machines al heel snel uit.”
Trillingen
Sowieso zullen de ASML-machines een gewapende invasie van Taiwan niet overleven, voegt Hofstede eraan toe. „Het zijn extreem gevoelige machines. Het is al voorgekomen dat zo’n machine niet meer nauwkeurig werkte vanwege de trillingen van een spoorlijn één kilometer verderop. Dus ga maar na wat er gebeurt als er raketten inslaan.”
„Het is al voorgekomen dat zo’n machine niet meer nauwkeurig werkte vanwege de trillingen van een spoorlijn één kilometer verderop” - Sense Hofstede, Chinadeskundige
Gezien die kwetsbaarheid, vervolgt Hofstede, is een gewapende invasie van Taiwan voor China zinloos als die ten doel heeft de halfgeleiderindustrie in handen te krijgen. „Áls China Taiwan binnenvalt, zal dat om politieke redenen zijn.”
Zo’n oorlog zal dan meteen wel gevolgen hebben voor de wereldeconomie, want in Taiwan wordt grofweg 90 procent van de meest geavanceerde chips in de wereld gemaakt, chips die onder meer nodig zijn voor smartphones, kunstmatige intelligentie en defensieapparatuur. Die productie valt dan stil. Mede daardoor zal het bruto binnenlands product van de Europese Unie volgens sommige prognoses dan met 10 procent krimpen.
Vreedzaam
Voorlopig gebruikt de Chinese strategie vreedzamere methodes om de druk op Taiwan op te voeren, bijvoorbeeld door het verspreiden van desinformatie en via cyberaanvallen. Maar die druk neemt toe, hield Hofstede de Tweede Kamer voor in een rondetafelgesprek eind maart. Daarom zou Nederland een ”grondig debat” moeten voeren over zijn eigen strategie.
Volgens Bloomberg heeft Nederland al draaiboekoefeningen gedaan met het uitschakelen van ASML-machines, om de risico’s goed te kunnen inschatten. Maar ministeries in de Verenigde Staten én in Nederland willen er niets over zeggen. ASML zelf ook niet. „Op wat-alsverhalen gaan we nooit in”, zei een woordvoerder van het bedrijf tegen Het Financieele Dagblad.
Hofstede wil niet speculeren over wie Bloombergs anonieme bronnen zijn. Maar inderdaad, de bedrijfseconomische belangen bij de chipmachineproductie zonder nieuwe beperkingen zijn groot. „Zo’n geruststellende boodschap komt ASML en ook TSMC goed uit.”
