Nieuwe stikstofnorm: 'vrijheid, blijheid' of buitengewoon streng?
De formerende partijen willen voor elk boerenbedrijf een eigen stikstofnorm. Iets wat prof. dr. ir. Wim de Vries toejuicht. De stikstofdeskundige van Wageningen University kraakt echter ook kritische noten.
De stikstofprofessor pleit al meerdere jaren voor aanpassing van het stikstofbeleid voor de landbouw. In 2020 publiceerde hij daar al een voorstel voor en in 2023 schreef hij er samen met andere deskundigen een essay over.
Wat er dan precies wijzigt? Het gaat van depositiebeleid (hoeveel stikstof er mag neerkomen in een natuurgebied) naar een emissiebeleid (hoeveel mag een boerenbedrijf uitstoten). Volgens De Vries is dat een logische stap. „De kritische depositiewaarde (kdw, MK) is op zich een prima indicator voor effecten van stikstof op de natuur, maar er valt lastig mee te werken. Vergelijk het met klimaatverandering. Temperatuurstijging is daarvoor een goede indicator, maar daar reken je niet mee in klimaatbeleid. Dan draait het om emissies van broeikasgassen.”
Niet kinderachtig
De Vries waarschuwt voor een gevoel van „vrijheid blijheid” voor de boer. „Die indruk kun je misschien krijgen bij het lezen van het regeerakkoord. Maar als je de landelijke norm gaat vertalen naar individuele bedrijven –wat wij al berekenden– dan gaat het om buitengewoon strenge normen. Die zijn echt niet kinderachtig. Sommige bedrijven die al goed op weg zijn zullen van een rapportcijfer 7 een 8 moeten maken. Maar anderen moeten van een 4 naar een 8. Terugdringen van stikstof wordt dan lastig haalbaar zonder het krimpen van de veestapel.”
Een optie zou kunnen zijn dat de formerende partijen de landelijke emissienorm voor stikstof gaan aanpassen. Daarover rept het regeerakkoord niet. Volgens De Vries zou dat slecht uitpakken voor de natuur. „Je moet het zo zien: stikstof accumuleert, het stapelt zich op. Vergelijk het met je portemonnee. Als je jaar in jaar uit te veel uitgeeft, beland je diep in de schulden. Dat gebeurde de afgelopen 40 jaar als het ware met stikstof in de natuur. Met alleen een beetje minder schulden maken kom je er niet. De uitstoot moet substantieel omlaag. Linksom of rechtsom.”
„Het gaat wel over de uitstoot van stikstof in de landbouw, maar niet over die van methaan en lachgas; dat is kortetermijndenken” - Prof. dr. ir. Wim de Vries, stikstofdeskundige
Zwaard van Damocles
De Vries ziet boven het regeerakkoord nog een „zwaard van Damocles” hangen. „De nadruk ligt nu op de uitstoot van stikstof in de landbouw, maar in het regeerakkoord staat ook dat per bedrijf emissiedoelen voor klimaat moeten worden geformuleerd. Dan gaat het over emissies van methaan en lachgas. Maar dat wordt verder helemaal niet ingevuld en dat is kortetermijndenken. De langetermijndoelen voor die broeikasgassen in 2050 zijn heel streng en die uitdagingen kunnen we niet voor ons uitschuiven. Voor ammoniak kun je misschien nog uit de voeten met innovatie, maar voor het terugdringen van methaan en lachgas is krimp van de veestapel nodig. Maatregelen zijn nú nodig. Want klimaatverandering wordt alleen maar urgenter.”
Niet uit te leggen vindt De Vries het voorstel om de snelheidslimiet op de snelweg weer naar 130 kilometer per uur te verhogen. „De bijdrage daarvan aan de stikstofuitstoot is misschien klein. Maar wat is het signaal dat je hiermee afgeeft? Je wilt toch juist dat iedereen zijn aandeel levert? Dit is absoluut een verkeerde maatregel. Allereerst qua stikstof, maar ook omdat harder rijden slecht is voor het klimaat en de verkeersveiligheid.”
