De Utrechtse studentenkamer van Mark Verweij puilt letterlijk uit van de boeken. „Maar ik heb zeker de helft niet gelezen, hoor”, zegt hij relativerend. „Ik houd niet alleen van lezen, ik vind het ook heel leuk om in boekwinkels rond te snuffelen en boeken te verzamelen.”

Hij omschrijft zichzelf als een lezer die snel is uitgekeken op een boek als het voorspelbaar is. „Voor mij is het belangrijk dat een boek me tijdens het lezen blijft verrassen. Mijn spanningsboog is niet altijd even sterk. Als een boek me niet boeit, leg ik het ook weer gemakkelijk aan de kant. Sowieso ben ik eigenlijk altijd met een paar boeken tegelijk bezig. Het overkomt me daardoor weleens dat ik vergeet een boek uit te lezen. Daar voel ik me dan enigszins schuldig over: alsof ik de schrijver niet voldoende recht doe.”

Een rode draad in de boeken die in zijn volgepakte kasten staan is dat ze vaak over conflicten gaan. „Op de basisschool las ik daar al veel over. Ik was daar nieuwsgierig naar. Ik herinner me dat ik ooit een spreekbeurt heb gehouden over de Koude Oorlog, en over de Vietnamoorlog. Mijn klasgenoten hadden daar geen idee van, maar hoorden het welwillend aan.”

Inmiddels is zijn interesse verschoven naar boeken met als thema conflicten in en tussen mensen. „Ik wil graag aan het denken gezet worden. Wat is goed, wat is kwaad? Wat betekent het om een mens te zijn? Wat doet het met je om onmogelijke keuzes te maken? Ik vind het heel interessant en leerzaam om daar boeken over te lezen. Dat helpt om inzicht te krijgen in hoe de menselijke psyche werkt. Denk ik.”

1 Piet Prins

Snuf de hond

Op de basisschool las ik heel veel. Vaak waren dat spannende boeken over de Tweede Wereldoorlog. Dat was een periode die me fascineerde. Voor mij als kind was oorlog ook iets onwerkelijks. Het oorlogsboek dat de meeste indruk op me heeft gemaakt is ”Snuf de hond”. Een passage die me is bijgebleven is die waarin een Duitse soldaat de andere kant op kijkt waardoor Joodse onderduikers kunnen ontsnappen. Dat was een soort eyeopener voor me: niet alle Duitsers waren per definitie alleen maar slecht. In de tijd dat ik dit boek las, vertelde mijn oma een verhaal over een ingekwartierde Duitse soldaat die voor haar had gezongen toen ze in de oorlog jarig was. Dat kwam voor mij op een bepaalde manier bij elkaar. De werkelijkheid is niet zo zwart-wit als ik dacht.”

2 Piet Kuijper

Vlucht 93

„In groep acht ging ik het nieuws beter volgen. Dat ging in die tijd vaak over de oorlog in Afghanistan. Wat daaraan vooraf was gegaan wist ik niet echt: ik was een peuter toen de terroristische aanslagen op 11 september 2001 in Amerika werden gepleegd. ”Vlucht 93”, een boek over die aanslagen, hakte er bij mij enorm in. De beelden van de oorlog in Afghanistan waren schokkend. Maar het ging om een conflict ver weg, waardoor ze me niet zo raakten. Dit boek deed dat wel. Het is een persoonlijk verhaal, waardoor ik anders naar oorlog ging kijken. Ik werd me ervan bewust hoe complex –en gruwelijk– internationale conflicten zijn.

Het boek gaat over Bruce, zijn vader en zijn grootvader. Opa zit in het vliegtuig, ”vlucht 93”, dat door terroristen gekaapt onderweg is naar het Witte Huis of het Capitool. De inzittenden weten de kapers te overmeesteren, waardoor die aanslag mislukt. Het toestel stort neer; alle inzittenden overlijden, ook de opa van Bruce. Bruce’ vader, die in een van de Twin Towers werkt, overleeft de aanslag wel.

Voor een jeugdboek loopt het gruwelijk af, maar er zit ook hoop in. Vooral het verhaal over het horloge is me bijgebleven. Bruce’ opa, een gelovige man, is horlogemaker. Hij gaf Bruce voor zijn verjaardag een horloge en legde hem uit hoe zo’n uurwerkje in elkaar zit: dat alle onderdelen hun plaats hebben en met elkaar samenwerken. Zijn opa zag daarin een parallel met de schepping. Het hoopvolle is dat, als zo’n uurwerk kapot gaat of uit elkaar valt, het toch weer gemaakt kan worden. Zoals God dat zal doen op de jongste dag: alles weer heel maken.”

3 Willem Frederik Hermans

Herinneringen van een Engelbewaarder

„Na de basisschool heb ik jaren niet voor mijn plezier gelezen. Ik besteedde mijn tijd liever aan het kijken van documentaires en tactische computerspelletjes. Dat veranderde toen ik ging studeren. Het boek waardoor ik het lezen weer heb ontdekt is ”Herinneringen van een Engelbewaarder”. Het is absurdistisch en cynisch, maar ik vind het heel sterk. Ook door de plotwisselingen: die houden mij bij de les. Sommige passages hadden van mij niet gehoeven, maar dat was voor mij geen reden om het hele boek af te schrijven.

Het verhaal begint net voor de Tweede Wereldoorlog. De hoofdpersoon, een advocaat die zijn Joodse vrouw heeft weggebracht om naar Engeland te vluchten, rijdt op de terugweg een kind dood. Hij laat het meisje langs de kant van de weg liggen – een beslissing die hem de rest van zijn leven achtervolgt. In zijn hoofd hoort hij twee stemmen. De ene praat zijn gedrag goed. De andere, zijn geweten, veroordeelt hem. Dat innerlijke conflict vind ik heel fascinerend.”

4 Fjodor Dostojevski

De broers Karamazov

”De broers Karamazov” vond ik overweldigend. Het is niet een boek dat je leest omdat het ‘leuk’ is, maar het is wel een heel goed boek waar je hard voor moet werken. Er gebeurt zo veel dat je de inhoud eigenlijk niet kunt samenvatten. Je kunt het lezen als een verhaal, maar dan mis je driekwart van de inhoud. Er zit zo veel in: filosofie, psychologie, theologie.

Ik heb ”De broers Karamazov” gelezen met een studiekring van mijn studentenvereniging; we hebben er een jaar over gedaan. Ik vraag me af of ik er anders aan was begonnen, en of ik erdoorheen was gekomen. Het is het meest uitdagende boek dat ik tot nu toe gelezen heb.

Dat iedereen het verhaal van de grootinquisiteur het hoogtepunt vindt, snap ik eigenlijk niet zo goed. Ik was meer onder de indruk van een aantal dialogen. Bijvoorbeeld tussen Alosja, de enige christen in zijn familie, en zijn atheïstische broer. Daar zit zo veel emotie en conflict in. Enorm knap om dat zo op te schrijven.

”De broers Karamazov” is een boek om nog een keer te lezen. Het helpt vast als je de verhaallijnen al weet. Dan kun je op andere dingen letten.”

5 Willem van Saint-Thierry

Godsliefde

„Tijdens mijn studie ben ik me gaan verdiepen in middeleeuwse geschiedenis. Zo kwam ik in aanraking met ”Godsliefde” van Willem van Saint-Thierry. Van Thierry was samen met Bernard van Clairvaux de grondlegger van de middeleeuwse mystiek. Dat is een stroming die niet erg bekend is, en die ook wel wat ver afstaat van het protestantse denken. De kern is dat gelovigen een geestelijke eenwording met God kunnen ervaren. Het gaat om de relatie tussen God en mens op een diep niveau. Uit de meditaties in ”Godsliefde” spreekt een verlangen naar ongebrokenheid, naar een relatie met God zoals die bij de schepping was. Ik vind het fascinerend om te lezen, en het raakt bij mij ook een snaar.”

6 Chaim Potok

Het kanaal

Ik kreeg ”Het kanaal” van de vader van een vriend. Hij zei erbij: Potok móét je gelezen hebben. De hoofdpersoon in dit boek is een Joodse architect die in Amerika woont. Hij krijgt de opdracht om een kerk te ontwerpen. Dat roept bij hem allerlei herinneringen op aan zijn oorlogsverleden, dat hij altijd verdrongen had. Zijn opa is door christenen vermoord. Hij heeft zelf de vernietigingskampen overleefd, maar heeft daar de verschrikkelijkste dingen meegemaakt. Op een gegeven moment gaat hij naar Europa om zijn verleden onder ogen te zien. Ik vind het knap hoe de auteur herinneringen, dromen, heden en verleden met elkaar verweeft. Als lezer krijg je steeds meer inzicht in de gedachten van de hoofdpersoon.”