Iran en Israël hebben zaterdag 13 april beide een militaire prestatie van formaat geleverd: de islamitische republiek door een grootschalige aanval over grote afstand uit te voeren met pakweg 350 uiteenlopende soorten drones, kruisvluchtwapens en ballistische raketten. De Joodse staat is erin geslaagd om vanuit één controlecentrum verschillende afweersystemen gelijktijdig en gecoördineerd aan te sturen en het uiteenlopende Iraanse wapentuig uit de lucht te schieten. Geen sinecure. Geen enkel Europees land had zo’n aanval kunnen afslaan bij gebrek aan voldoende luchtverdediging.

Iran is een groeiende regionale macht van betekenis. Het Iraanse leger bestaat volgens het Internationale Instituut voor Strategische Studies (IISS) uit zo’n 580.000 actief dienende militairen en 200.000 reservisten. Naast het reguliere leger acteert de gevreesde Iraanse Revolutionaire Garde met 150.000 man. Dit elitekorps speelt via z’n Quds Force een sleutelrol in het bewapenen en trainen van bondgenoten in de regio.

Landmacht en luchtmacht in Iran stellen niet veel voor. Ongeveer de helft van de tanks en jachtvliegtuigen dateert uit de tijd van voor de Islamitische Revolutie van 1979. Door westerse sancties ontbreken verder vaak essentiële onderdelen om de wapensystemen in de lucht te houden.

Iran zoekt zijn kracht in legeronderdelen die zijn doelstelling, de vernietiging van Israël, kunnen ondersteunen. De islamitische republiek investeert al decennia in geavanceerde raket- en dronetechnologie. Zeker negen verschillende soorten raketten kunnen –volgens Iran– Israël bereiken, waaronder de Sejil-raket (bereik  2500 kilometer), de Kheibar (2000 kilometer) en de Hai Qasem (1400 kilometer). De vraag is of alle Iraanse raketten zo geavanceerd zijn als Iran beweert. Israël claimt dat 50 procent van de afgevuurde Iraanse raketten voortijdig bij de lancering of onderweg zijn gecrasht.

De Iraanse oorlogsindustrie draait op volle toeren. Teheran exporteert op grote schaal onbemande toestellen en raketten naar bijvoorbeeld Rusland, die daarmee dood en verderf zaait in Oekraïne. In ruil voor de drones en raketten krijgt Iran hoogwaardige wapensystemen van Rusland, waaronder mogelijk moderne Su-35-jachtvliegtuigen. Ook een schurkenstaat als Noord-Korea levert Iran graag hoogwaardige technologische kennis voor de ontwikkeling van ballistische raketten die via de ruimte worden afgeschoten. Uiteraard in ruil voor een tegenprestatie.

Om z’n invloed in de regio te versterken, maakt Iran gretig gebruik van bondgenoten: Hamas en Islamitische Jihad in Gaza, de Houthi’s in Jemen en Hezbollah in Libanon. Iran voorziet deze ”as van verzet” van wapens en technologie in de strijd tegen Israël. Ondanks religieuze islamitische verschillen is hun doelstelling hetzelfde: de vernietiging van de Joodse staat.

Hypermodern leger Israël

Israël blijft de sterkste regionale macht in het Midden-Oosten. De Israëlische strijdkrachten tellen zo’n 170.000 actief dienende militairen, terwijl het leger zo’n 300.000 tot 400.000 reservisten onder de wapenen kan roepen. Landmacht, luchtmacht en marine zijn tot de tanden bewapend met hypermoderne wapensystemen. Israël beschikt over naar schatting 400  jachtvliegtuigen, waaronder binnenkort 75 ultramoderne F-35’s, in een speciale, doorontwikkelde versie voor bijvoorbeeld elektronische oorlogsvoering.

De gelaagde Israëlische luchtafweersystemen voor de korte afstand (Iron Dome), de middellange afstand (Davids slinger) en voor de lange afstand (Arrow 2 en 3) bevinden zich op een ongeëvenaard hoog technologisch niveau. Sinds de fenomenale Israëlische prestatie bij het afslaan van de Iraanse aanval tonen landen meer dan ooit interesse in de Israëlische luchtverdediging. Ook de Israëlische raketverdediging aan het front vindt wereldwijd zijn weg.

De militaire verhoudingen in het Midden-Oosten verschuiven. De website Global Firepower rangschikt jaarlijks de legers van 145 landen aan de hand van 60 verschillende factoren, waaronder geografische en geopolitieke.  Op de meest recente wereldranglijst staat Iran op plaats 14; een jaar eerder nog op 17. Het land passeerde daarmee Egypte en Australië.

Confrontatie

Bij directe confrontaties tussen Iran en Israël speelt bijvoorbeeld het aantal manschappen geen rol; een oorlog tussen beide landen speelt zich namelijk niet af op de grond. Specifieke wapensystemen voor een oorlog op afstand zijn vele malen belangrijker. Behalve de uitgebreide luchtmacht kan Israël bijvoorbeeld zes moderne onderzeeboten inzetten met kruisraketten die veel schade zouden kunnen aanrichten in Iran.

In Israël gaan stemmen op om met harde hand militair terug te slaan. Met wapeninzet en cyberaanvallen. Israël heeft in de afgelopen jaren laten zien gerichte droneaanvallen op strategische locaties in Iran uit te kunnen voeren. De blik van Israëliërs richt zich daarbij onder andere op het omstreden Iraanse kernprogramma, waarmee Teheran binnen afzienbare termijn atoomwapens zou kunnen produceren. Voor Israël is het onverteerbaar te moeten leven onder de permanente dreiging van kernwapens in de handen van ayatollahs die uit zijn op de vernietiging van de Joodse staat.

Een aanval op het kernwapenprogramma plaatst Israël echter voor enorme uitdagingen. Een belangrijke productielocatie bevindt zich in Fordow bij de heilige stad Qom, op 80 tot 90 meter diepte in een bergmassief. Daarvoor heeft Israël de speciale Amerikaanse GBu-5 (”super bunker busters”) van 13 ton nodig die maar liefst door 60 meter zwaarbewapend beton kan dringen.

Israël traint al jaren op dit complexe scenario met oefeningen van Tel Aviv tot Gibraltar. De luchtmacht moet enorme afstanden overbruggen om de Iraanse doelen te bereiken. Sommige zijn zo zwaar gepantserd dat meerdere keren aanvallen nodig zijn om succes te hebben. Daarbij doemen twee complicaties op. De VS weigeren deze zwaarste conventionele bom te leveren. Bovendien ondersteunt Amerika een Israëlische vergeldingsaanval op Iran niet, zo maakte het Witte Huis zondag al duidelijk.  Het wachten is op een Israëlische reactie.