In Saksen-Anhalt is de protestantse kerk van Duitsland, de EKD, deze week een tuchtprocedure begonnen tegen Martin Michaelis. De 63-jarige predikant staat namelijk op een verkiezingslijst van de radicaal-rechtse partij AfD. In zijn woonplaats Quedlinburg in de deelstaat Saksen-Anhalt wil hij tijdens lokale verkiezingen in juni namens die partij een plek krijgen in het stadsbestuur.

Volgens het kerkverband gaat dat in tegen de principes van de kerk. „Als predikant is Michaelis verplicht om stelling te nemen tegen rechts-extremistische standpunten”, aldus een persbericht van de kerk, die benadrukt dat Michaelis zich moet houden aan de regels voor kerkelijke gemeenten. Een predikant mag de cohesie binnen de kerk niet in gevaar brengen.

Michaelis kon weten dat hij met zijn AfD-kandidatuur in botsing zou komen met zijn kerkverband. De EKD spreekt zich namelijk steeds feller uit tegen de partij, die inmiddels als tweede in de peilingen staat. Afgelopen december legde de synode, het nationale kerkbestuur, in een resolutie vast dat de standpunten van de AfD niet verenigbaar zijn met het christelijk geloof. De kerk speelde daarna een prominente rol in de grootschalige protesten tegen de partij aan het begin van dit jaar.

Christelijke waarden

Zelf zegt Michaelis de AfD niet als rechts-extremistisch te beschouwen. „De inlichtingendienst beweert dat, de media praten het na en nu moeten wij dat allemaal geloven”, zei de dominee tegen zender NTV.

Michaelis wil zich in het stadsbestuur voornamelijk inzetten voor het behoud van plaatselijke monumenten. Hij zegt dat hij geen lid is van de partij, maar vindt dat AfD en het christelijk geloof prima samengaan. „Ik wil de christelijke waarden in de AfD vertegenwoordigen”, zei hij tegen de Duitse krant Die Zeit.

„Ik wil de christelijke waarden in de AfD vertegenwoordigen” - Martin Michaelis, predikant Evangelische Kirche Duitsland

Volgens de protestantse theologieprofessor Michael Haspel doet de AfD het goed bij kerkgangers op het platteland in midden-Duitsland, schrijft hij op de site feinschwarz.net. Van die groep zou 30 tot 50 procent op de partij stemmen of ten minste sympathie hebben voor haar standpunten. „Het is te hopen dat dat aandeel onder ambtsdragers, vrijwilligers en kerkbestuurders lager ligt”, aldus Haspel. „Daar zijn geen cijfers over.”

In de gemeente waar Michaelis tot voor kort aan verbonden was, is heftig gereageerd op het EKD-besluit. Volgens ds. Matthias Porzelle, die boven Michaelis staat, voelen mensen zich door het besluit betutteld. Hij ontving haatbrieven, waarin hij een ”links-groene ideoloog” wordt genoemd.

Vaccinatiebeleid

Martin Michaelis is al langer omstreden binnen de kerk. Tijdens de coronapandemie bekritiseerde hij het Duitse vaccinatiebeleid en de manier waarop de kerk dit ondersteunde. Hij liep in die periode mee met verschillende demonstraties waarbij extreemrechtse groepen aanwezig waren. Ook sprak Michaelis op het podium bij evenementen van groepen die samenzweringstheorieën verspreiden.

Om die reden verloor hij in 2021 zijn positie als voorzitter van de Thüringse predikantenvereniging en mocht hij niet meer voorgaan in zijn woonplaats Quedlinburg. In november vorig jaar werd hij, na een hevige discussie binnen zijn kerkenraad, toch weer aangesteld in het naburige Gatersleben. Maar zijn kandidaatschap voor de AfD maakte in maart al snel weer een einde aan zijn functie aldaar. De tuchtprocedure kan ertoe leiden dat hij zijn predikantschap binnen de EKD moet neerleggen.

Ondertussen houdt Michaelis om de week een dienst in het kerkje dat hij in zijn eigen huis heeft gebouwd. Op twintig houten stoelen mochten gelovigen daar tijdens de pandemie zonder mondmasker op zingen. „Dit is een eiland waar je nog normaal kunt zijn”, zei hij tegen Die Zeit. „Voor mensen die een ander geluid willen horen.”