Bijna vier maanden zit een groot deel van de Israëlische gijzelaars nu vast in Gaza. Wereldwijd worden vaker mensen of groepen mensen ontvoerd. Dat meemaken heeft een grote impact op lichaam en geest, vertelt professor Ellen Giebels in de nieuwste aflevering van Sprekend RD.
Giebels is hoogleraar psychologie van conflict en veiligheid aan de Universiteit Twente. Ze deed onderzoek naar de effecten van gijzeling en ontvoering –twee verschillende dingen– en interviewde daarvoor tientallen mensen die een ontvoering of gijzeling meemaakten. Meestal doorlopen ontvoerde personen verschillende stadia, vertelt ze. „Eerst is er de acute stress. Mensen zijn dan heel alert; ze kunnen zich later nog precies herinneren wat ze die momenten meemaakten.” Naarmate mensen langer ontvoerd zijn, komen er nieuwe routines. Die bieden houvast en zorgen ervoor dat, hoe tegenstrijdig het ook klinkt, iemand went aan de nieuwe situatie.
Mensen die ontvoerd zijn wenden allerlei middelen aan om mentaal staande te blijven. Want al heeft de gijzelnemer controle over het lichaam van de gijzelaar, de geest is vrij. „Je ziet dat mensen bijvoorbeeld visualiseren hoe hun huis eruit ziet. Ze gaan dan heel gedetailleerd hun huis door. Of ze fantaseren over wat ze gaan doen als ze vrij komen.” Ook het geloof kan tot steun zijn, zo bleek uit het onderzoek van Giebels. Enerzijds in het hebben van een routine, bijvoorbeeld door regelmatig te bidden. Maar ook in de vorm van berusting in het lot; het geloof dat het lot in handen van God ligt.
Of iemand negatieve gevolgen overhoudt aan zijn of haar ontvoering, is sterk bepaald door de omstandigheden waarin de persoon wordt vastgehouden, vertelt Giebels. Maar de kans op PTSS –posttraumatische stressstoornis– is groot, zeker als de omstandigheden slecht waren. Met dat in het achterhoofd maakt ze zich zorgen om de gijzelaars in Gaza. „Zij zijn gegijzeld omdat ze tot een bepaalde groep behoren. Ik verwacht dat een groot deel van hen hulp nodig heeft om van deze ervaring te herstellen. Als dat al mogelijk is.”
In de podcast zijn ook korte fragmenten te horen van een gesprek dat buitenlandredacteur Richard Donk deze week voerde met de opa van Ofir Engel. Deze Nederlandse jongen werd ruim 50 dagen vastgehouden in Gaza. Zijn opa vertelt hoe Hamas-leden op zijn psyche probeerden in te spelen. „Ze zeiden: Israël bestaat niet meer. Maar Ofir luisterde er niet naar.”
Beluister de podcast:
