Het had een ontspannen partijconferentie moeten worden voor de Groenen aankomend weekend, in het zuid-Duitse Karlsruhe. Na jaren in de oppositie zit de Duitse politieke partij nu al twee jaar in de regering. De komende dagen zou de partij vol goede moed kandidaten voor de Europese verkiezingen in juni kiezen. Maar de conferentie wordt plots overschaduwd door de gigantische begrotingscrisis waar de Duitse regering in terecht is gekomen.

Want in dezelfde stad waar de Groenen hun partijconferentie houden, schortte de rechter het klimaatfonds van de regering op. Dat fonds van maar liefst 60 miljard euro moest de economie een boost geven en klimaatbescherming versnellen. Maar het geld kwam van ongebruikte leningen, bestemd voor de coronacrisis. En het was volgens de rechter niet conform de grondwet dat geld aan andere doeleinden te besteden.

Op losse schroeven

Een klap voor de Duitse regering, die nu met een gigantisch budgettekort van 60 miljard zit. Maar de klap komt extra hard aan bij de Groenen. Robert Habeck (Groenen), zowel klimaatminister als minister van economie, had grootse plannen om het land een zetje richting de toekomst te geven. Het fonds zou het bouwen van batterijcelfabrieken subsidiëren en de aanschaf van elektrische auto’s. Ook microchipfabrieken en warmtepompen moesten ermee gefinancierd worden en het spoorwegnetwerk vernieuwd.

Zulke plannen komen nu allemaal op losse schroeven te staan. Maandag besloot de minister van Financiën, Christian Linder (FDP), niet alleen het klimaatfonds te bevriezen, maar het gehele staatsbudget voor 2023. Ministeries blijven financiering ontvangen voor al lopende projecten, maar toekomstige plannen zijn nu dus tot stilstand gekomen. De Bondsdag zal 1 december niet zoals gepland stemmen over de begroting voor 2024. Eerst moet namelijk het begrotingstekort opgelost worden.

En dat kan nog wel even duren. Zoals wel vaker staan de Groenen en de liberale FDP lijnrecht tegenover elkaar. „We zullen dat geld ergens vandaan zien te halen”, beloofde minister Habeck (Groenen), die zijn projecten niet wil afblazen. Maar minister Lindner van de FDP redeneert het tegenovergestelde: „We hebben geen geldprobleem, maar een prioriteitenprobleem.” Lindner wil vasthouden aan de Schuldenbremse, het Duitse beleid dat nieuwe staatsschulden voorkomt. Maar de Groenen waarschuwen voor een recessie als het land nu de broekriem aanhaalt.

Bekvechten

Veel Duitsers vragen zich intussen af of de regering wel het eind van haar termijn gaat halen. Het afgelopen jaar bekvechtten de liberalen en de Groenen publiekelijk over verschillende ideologische projecten, van warmtepompen tot kerncentrales. FDP-kiezers zijn ontevreden en de partij scoort nu belabberd in regionale verkiezingen.

Gefrustreerde leden zijn daarom een enquête begonnen of de partij niet uit de coalitie moet stappen. Deze rondvraag is niet bindend, maar geeft wel de stemming in de partij weer.

Toch zal het torpederen van de coalitie op dit moment voor geen van de regeringspartijen voordelig uitpakken. Zij staan er in de peilingen slecht voor, terwijl de conservatieve CDU en ook het extreemrechtse AfD het juist goed doen. De CDU, die de rechtszaak tegen het klimaatfonds had aangespannen, heeft nu duidelijk profijt van het coalitiedrama. „Wij zouden klaarstaan voor nieuwe verkiezingen”, zei CDU-leider Friedrich Merz tegen omroep ARD.

Weer ziet bondskanselier Olaf Scholz zich genoodzaakt op te treden als bemiddelaar om de vrede te bewaren in zijn coalitie. Ook hij vindt dat de geplande projecten door moeten gaan en ziet daarom heil in nieuwe schulden of hogere belastingen. Maar hij wil coalitiepartner FDP niet voor het hoofd stoten. „We moeten dit heel voorzichtig gaan bespreken”, zei hij deze week. „Dit betekent ook dat iedereen niet alles er meteen uit moet flappen wat in hem opkomt.”