En met reden: kort daarvoor had de politie een Koerdische Iraanse, Mahsa Amini, hardhandig opgepakt omdat ze de regels voor het dragen van een hoofddoek niet naleefde. Kort daarna overleed ze.

Vorige week zaterdag was dat een jaar geleden, en nog steeds is er protest in het land. Maar het is allang niet meer zo massaal als eerder. De overheid trad namelijk op dezelfde manier op als bij eerdere protesten, namelijk: heel hardhandig. Demonstranten werden met knuppels bewerkt, aan traangas en waterkanonnen blootgesteld en leden van de Revolutionaire Garde in Iran schoten zelfs met scherp. Honderden stierven, nog meer demonstranten werden opgepakt en sommigen van hen ter dood veroordeeld.

Deze uitoefening van bruut geweld is de eenvoudigste manier voor het regime, dat sinds 1979 aan de macht is, om te blijven zitten en niet onder de voet gelopen te worden. Maar ook de Iraanse autoriteiten begrijpen dat dit niet ideaal is. Het zou natuurlijk veel beter zijn als de bevolking hun nauwe interpretaties van de islam zou delen.

Dat is echter een gepasseerd station. Natuurlijk, er zijn ook onder de bevolking wel degelijk groepen die het regime steunen, maar de massaliteit van de protesten in de achterliggende jaren laat zien dat veel gewone Iraniërs er helemaal klaar mee zijn.

Toch geven de autoriteiten niet op. Integendeel, de richtingenstrijd in het land verhardt zich juist. De afgelopen maanden is de zedenpolitie weer de straat op gestuurd en ook vinden er op het moment zuiveringen plaats in het Iraanse hoger onderwijs. Kritische geesten aan universiteiten moeten vertrekken en worden vervangen door buikspreekpoppen van het regime.

Ali Alfoneh, een Iraanse analist voor diverse westerse denktanks, sprak onlangs zijn bezorgdheid uit dat in Iran dezer dagen zelfs een tweede culturele revolutie wordt doorgevoerd, vergelijkbaar met die in de vroege jaren 80. Destijds moesten westerse „elementen” het veld ruimen – velen werden ter dood veroordeeld.

De nieuwe golf van zuiveringen bevestigt Alfoneh in de juistheid van de theorie die hij al langer uitdraagt: dat Iran van een theocratische islamitische republiek aan het veranderen is in een militaire dictatuur, met een hoofdrol voor de Revolutionaire Garde. Alleen met geweld, en steeds meer geweld, kan de bevolking nog onder de duim gehouden worden.

Het probleem is: op termijn belooft zo’n benadering alleen maar méér chaos. Maar voor alternatieven staat de huidige generatie machthebbers in Iran niet open. Een broodnodige poging tot nationale verzoening laat voorlopig nog op zich wachten.