Mede door de val van het paarse kabinet is een kamermeerderheid ontstaan voor het houden van een parlementaire enquête naar de val van Srebrenica. Uit de eerste reacties op het besluit van premier Kok en de zijnen blijkt dat ook de PvdA nu voorstander is. CDA, D66 en GroenLinks waren dat al langer.
Wie de enquête precies gaat houden, is nog niet duidelijk. In navolging van de SGP -die dit idee als eerste heeft gelanceerd- wil ook het CDA dat de Eerste Kamer laten doen, omdat die meer afstand heeft tot de Srebrenica-besluiten die in 1993, 1994 en 1995 zijn genomen. De PvdA laat het vooralsnog liever door de Tweede Kamer doen. PvdA-leider Melkert heeft er alle vertrouwen in dat een enquêtecommissie van de Tweede Kamer genoeg kritische distantie zal kunnen opbrengen.
Tijdens het kamerdebat dat woensdagmiddag werd gehouden over de val van het kabinet kreeg vooral minister Pronk het zwaar te verduren. Met name CDA, D66 en de ChristenUnie toonden zich uitermate kritisch over de manier waarop hij de kabinetsdiscussie over Srebrenica herhaaldelijk onder druk zette. De drie partijen wijten het chaotische verloop van de afgelopen dagen vooral aan zijn optreden. D66 en de ChristenUnie zien Pronk het liefst ook als demissionair bewindsman vertrekken.
CDA-leider Balkenende bekritiseerde ook premier Kok, die volgens hem onvoldoende regie voerde. Verder vroeg hij zich af welke nieuwe feiten het NIOD-rapport over Srebrenica nu eigenlijk aan het licht heeft gebracht. Balkenende toonde wel „respect” voor het besluit van het kabinet om collectief af te treden. „De ernst van wat er in Srebrenica is gebeurd, rechtvaardigt de beslissing van het kabinet”, aldus de CDA’er.
Dat laatste oordeel wordt gedeeld door alle fracties in de Tweede Kamer. VVD-leider Dijkstal sprak van een „staatsrechtelijk juiste beslissing”, hoewel hij erop wees dat er geen „persoonlijke verantwoordelijkheid” in het geding is. Zijn D66-collega De Graaf noemde het een „zeer terechte” beslissing. Melkert (PvdA) uitte „diep respect” voor premier Kok. Hij noemde de val van het kabinet een „bittere pil” voor de premier. „Hij was erop gebrand de finish te halen.”
Zelfs SP-leider Marijnissen zei onder de indruk te zijn van de daad van Kok. „Het is dapper van hem om aan het eind van de kabinetsperiode te vertrekken.” Marijnissen zegt Kok op zijn woord te geloven dat hij zelf tot het inzicht is gekomen om af te treden. GroenLinks-leider Rosenmöller had daar nog zijn twijfels over. „Het heeft nu toch iets weg van een afgedwongen vertrek. Dat kwam door alle commotie en dat Kok geen regie meer had.”
ChristenUnie-leider Veling waardeerde het positief dat Kok „nog één keer staatsmanschap heeft getoond.” Volgens Veling heeft Kok „de verantwoordelijkheid voor het drama van Srebrenica op een waardige manier naar zich toe getrokken.” Wel betreurt Veling het dat er nu geen volwaardig parlementair debat over de inhoud meer gehouden kan worden. „Dit traumatische hoofdstuk uit onze politieke en militaire geschiedenis verdiende een waardige afsluiting.”
SGP-leider Van der Vlies reageerde dinsdag positief op het besluit van het kabinet om af te treden. Hij noemde het een „dramatisch moment voor de minister-president.” Tegelijk is de SGP’er blij met het einde van paars. „Voor ons blijft deze periode onlosmakelijk verbonden met wetten die van Nederland een baken van ongeloof en revolutie hebben gemaakt”, aldus Van der Vlies. De SGP vindt het „veelzeggend” dat de Kamer uitgerekend op de dag voordat er gesproken zou worden over de paarse wapenfeiten moet debatteren over de val van het kabinet.
Oud-minister Van Mierlo, medegrondlegger van paars, noemt de val van het tweede kabinet-Kok „heel treurig.” Hij denkt niet dat door deze val jarenlang geen paarse coalities meer kunnen ontstaan. „Dit heeft niets te maken met paars, maar eerder met dit kabinet op zichzelf”, aldus Van Mierlo, die als minister van Buitenlandse Zaken in het eerste paarse kabinet nauw bij Srebrenica betrokken was. Van Mierlo vindt dat Kok „een buitengewoon waardige verklaring” heeft afgelegd.
Ook Fortuyn heeft zich dinsdag in de discussie gemengd. Volgens hem is Kok „goed in polderen, maar slecht in crisismanagement” en heeft hij dat de afgelopen dagen opnieuw bewezen. Fortuyn noemt de val van het kabinet rommelig. „Kok had de club gewoon bij elkaar moeten houden en verantwoording af moeten leggen in de Kamer. Als je een vent bent, doe je dat. Na het debat trek je je conclusies en treed je af.” Overigens zei Fortuyn voor de verkiezingen geen slaatje te willen slaan uit de val van het kabinet en het Srebrenica-rapport.
