Oudste stadspoort van Nederland staat in Maastricht
In het Jekerkwartier in Maastricht, aan het eind van de Sint Bernardusstraat, staat de Helpoort. Een groepje wandelaars loopt onder de poort door. Eén van hen leest hardop voor uit een VVV-folder: „De Helpoort is de oudste nog bestaande poort in Nederland.” Wat er verder nog volgt, is niet meer te verstaan. Het groepje slaat na de poort rechtsaf naar een horeca gelegenheid.
Omstreeks 1229 gaf de hertog van Brabant zijn goedkeuring aan het bouwen van een stadsmuur om Maastricht. De Helpoort verrees waarschijnlijk in 1230. De eerste naam waaronder de poort bekend stond was Hoogbruggepoort. Vanaf de achttiende eeuw wordt het bouwwerk de Helpoort genoemd. Volgens de overlevering is dit een verwijzing naar een huis in de buurt dat “In de Helle” werd genoemd. Deze naam kwam veel voor bij smederijen en bakkerijen.
In 1400 kreeg de poort een nieuw dak, waarschijnlijk ter vervanging van kantelen. Later in de vijftiende eeuw werd de poortopening vanwege de veiligheid versmald. In de late middeleeuwen werden de oude poorten in vredestijd gebruikt als woning of als vergaderruimte voor ambachtslieden. De poorten hielden wel hun militaire functie en bleven eigendom van de stad.
Toen in 1867 besloten werd om de status van Maastricht als vesting op te heffen, werden grote delen van de stadsmuren gesloopt. Met name in het Jekerkwartier bleven echter grote delen gespaard, waaronder de Helpoort.
Na een restauratie van de poort in 1997 nam Stichting Maastricht Vestingstad het gebouw in gebruik. Sinds september 2021 is in de Helpoort het Vesting Museum Maastricht gevestigd. Het museum is in de tweede helft van de week geopend, van 1 april t/m 31 oktober.