De meeste nazaten hebben anderhalve eeuw later hun plaatsje in de Surinaamse samenleving vergaard; het land heeft nu zelfs een president in de persoon van Chandrikapersad Santokhi. Maar de grootse viering wordt maar door weinigen met enthousiasme ontvangen.

Met het schip Lalla Rookh kwamen de eerste 399 contractarbeiders op 5 juni 1873 aan. Welgeteld 99 dagen eerder waren ze vertrokken vanuit de toenmalige Britse kolonie, het huidige India. Onderweg stierven 11 gelukszoekers. Tot 1916 zouden nog zo’n 35.000 van hun landgenoten volgen.

Het waren zonder uitzondering arme boeren uit Uttar Pradesh en West-Bihar. Er was hun gouden bergen beloofd, maar in werkelijkheid moesten ze de slaven op de plantages vervangen, die op 1 juli 1873 definitief vrijkwamen.

De immigranten werden, in tegenstelling tot de slaven, wel –zij het karig– betaald. Het werk –zes dagen per week, twaalf uur per dag– was echter loodzwaar en de behandeling die ze kregen van de plantage-eigenaren was meestal hardvochtig.

Dat was ook de reden dat de Britten vanaf 1916 geen nieuwe contractarbeiders meer wilden sturen.

Koelie

Ruim 10.000 immigranten besloten na het uitdienen van hun contract weer naar hun geboorteland en familie terug te keren. Zij die bleven, werden beloond met een stukje landbouwgrond en werkten zich langzaam op.

De Hindoestanen stonden en staan erom bekend dat ze de handen uit de mouwen steken, vooral om hun kinderen een betere toekomst te geven. Maar ze werden door andere bevolkingsgroepen lange tijd met de nek aangekeken. Het was jarenlang heel normaal dat een Hindoestaan ”koelie” werd genoemd, wat een denigrerend scheldwoord was.

In de jaren 70 van de vorige eeuw vertrokken in de aanloop naar de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 tienduizenden Hindoestanen naar Nederland, uit angst voor een Afro-Surinaamse overheersing. In Nederland wonen nu naar schatting ongeveer 170.000 Hindoestanen met Surinaamse roots. In Suriname zijn dat er zo’n 10.000 meer, ofwel zo’n 28 procent van de totale bevolking.

In het multi-etnische Suriname zijn de Hindoestanen, na de Afro-Surinamers, in grootte de tweede groep. Ze leven betrekkelijk vreedzaam naast elkaar, maar soms lopen de raciale spanningen op. President Santokhi krijgt het verwijt dat hij deze nu aanwakkert, onder meer door benoemingen van vooral Hindoestanen voor cruciale functies. Dat is de reden dat alle festiviteiten rondom het jubileum door slechts een klein deel van de Surinamers wordt bijgewoond.

Het feit dat voor de verschillende festiviteiten maar liefst vijf dagen zijn uitgetrokken en er veel meer geld aan wordt gespendeerd dan aan de andere twee jubileumdagen dit jaar –160 jaar afschaffing slavernij en 170 jaar Chinese immigratie–, heeft veel kwaad bloed gezet.

Zelfs vanuit Santokhi’s eigen overwegend Hindoestaanse partij is daar fel tegen geageerd. „Het is geen wet van Meden en Perzen. Er is nauwelijks geld. Dus wat er is, kan beter worden besteed aan nuttige zaken. Bijvoorbeeld aan de gezondheidszorg of om de gaten in wegen te dichten”, zegt parlementariër Asis Gajadien.

Teleurstelling

Santokhi wuift al die kritiek weg en vindt dat hij het recht heeft om zo groots uit te pakken. Hij heeft het immers als nazaat van arme immigranten tot president geschopt.

Het liefst had het staatshoofd vandaag de Indiase premier Narendra Modi de hand geschud. In plaats daarvan is de veel minder bekende president Droupadi Murmu afgevaardigd om de honneurs namens het Aziatische land waar te nemen en de felicitaties over te brengen.

Dat is een teleurstelling voor Santokhi, die alles in het werk stelt om het land waar zijn voorouders vandaan komen een prominentere rol te laten spelen in de bilaterale relatie. Want ook na anderhalve eeuw heeft het land van zijn voorouders nog een speciaal plekje.