Voor zelfstandigen met lagere inkomsten zal de premie lager uitvallen, en het bedrag is van de belasting aftrekbaar. Maar „voor sommige zelfstandigen is dit ook echt een groot bedrag”, erkende de bewindsvrouw in debat met de Kamer. Zij rekent erop dat zelfstandigen, zoals freelancers, de hogere kosten kunnen doorrekenen door hogere tarieven te vragen aan opdrachtgevers.

Tot nu toe doet een flink deel van de zelfstandigen dat nog niet, bijvoorbeeld uit angst om opdrachten te verliezen aan goedkopere concurrenten. Maar als de aov straks verplicht is, zal dat aandeel toenemen, verwacht Van Gennip.

De verplichting om langdurig verzekerd te zijn bij arbeidsongeschiktheid, bijvoorbeeld door ziekte of letsel, maakt deel uit van het pensioenakkoord en de hervormingen van de arbeidsmarkt. Van Gennip kiest voor een wachttijd van één jaar waarin zelfstandigen zelf hun inkomensverlies moeten opvangen. Daarna komt de verzekering tot uitkering.

Het kabinet stelt overigens ook een ‘opt-out’ voor, voor mensen die liever een private verzekering afsluiten in plaats van mee te doen aan de publieke verzekering. Zo’n verzekering moet wel „ten minste dezelfde dekking en premie” kennen als de publieke variant. Zelfstandigen die voor een opt-out kiezen, moeten wel nog een stabiliteitsbijdrage leveren aan de publieke verzekering. Van Gennip verwacht dat een groot deel van de zelfstandigen onder de publieke verzekering blijft vallen. „En dat moet ook.” Maar hoeveel mensen een publieke verzekering moeten hebben en hoe hoog de bijdrage is, wordt nog onderzocht.

Politieke partijen zijn verdeeld over de opt-out. GroenLinks en PvdA zijn tegen de mogelijkheid, volgens de VVD is deze juist „essentieel” voor de verplichte aov.