”Gods smokkelaar” blijft ook na ruim halve eeuw harten raken
Wereldberoemd werd Anne van der Bijl toen hij in 1967 zijn avonturen als Bijbelsmokkelaar achter het IJzeren Gordijn liet optekenen. Van het levensverhaal van de oprichter van Open Doors zijn miljoenen exemplaren verkocht, in meer dan dertig talen. Maar in het Nederlands werd zijn autobiografie ”God’s Smuggler” nooit uitgegeven. Tot nu, ruim een halve eeuw later. „Het boek is onverminderd relevant.”
Het idee om een Nederlandse vertaling van ”God’s Smuggler” –dat oorspronkelijk in het Engels was geschreven– uit te brengen, is niet van vandaag of gisteren. Al in de jaren tachtig wordt het boek vertaald. Zo’n veertig jaar ligt het manuscript daarna onaangeroerd op de plank bij Open Doors. Vergeten zelfs. Totdat het in 2020 door de bouw van een nieuw pand weer boven water komt. „Niemand wist nog dat het er was”, zegt directeur Maarten Dees in zijn kantoor. Aan de muur hangt een blikken Volkswagen Kever, de auto waarmee oprichter Anne van der Bijl talloze Bijbels smokkelde.
Dat het boek zo lang op de plank lag en zelfs vergeten kon worden, heeft alles te maken met de wens van diezelfde oprichter: hij wilde niet dat het boek tijdens zijn leven in het Nederlands zou verschijnen. In september vorig jaar overleed Van der Bijl –door Dees steevast Anne genoemd– op 94-jarige leeftijd. Voor Open Doors Nederland reden om een geheel nieuw vertaalde uitgave van ”God’s Smuggler” uit te brengen. Het boek ligt sinds deze week in de winkel.
Wat weerhield Van der Bijl om het boek in het Nederlands te laten verschijnen?
„Toen ”God’s Smuggler” in 1967 verscheen, waren allerlei Nederlandse mensen die hij in het boek noemt nog in leven. Dat lag gevoelig. Hij wilde de werkers van het eerste uur beschermen. Naarmate de jaren verstreken, zijn al die mensen overleden. Dat maakte die randvoorwaarde steeds minder relevant, maar we hebben zijn wens gerespecteerd.
Anne wilde ook niet op een voetstuk geplaatst worden. Zijn kinderen hebben altijd gezegd: „Vader was een heel gewone man.” Anne was totaal niet geïnteresseerd in eigen roem. Gods eer moest worden gezocht. Dat was zijn levensdoel. Zijn zoon Jop vertelde dat er een bus met Amerikaanse toeristen langs zijn huis in Harderwijk reed, terwijl Anne in zijn tuin stond te werken. Ze vroegen hem of dit het huis van ”brother Andrew” was, zonder dat ze hem herkenden. Anne beaamde dat, maar zei niet wie hij was.”
Van het boek zijn miljoenen exemplaren verkocht. Wat heeft dat voor Van der Bijl betekend?
„Het boek zelf heeft heel veel teweeggebracht, meer dan hij zich ooit had kunnen voorstellen. Hij kreeg duizenden brieven van over heel de wereld. De publicatie heeft zo veel opgebracht dat hij in staat was om belangrijke investeringen te doen. Het perceel waar ons kantoor op staat, heeft Anne kunnen kopen dankzij de opbrengsten van ”Gods smokkelaar”.
Er werden zo veel mensen geraakt door zijn verhaal dat het werk van Open Doors vervolgens in een enorme stroomversnelling is gekomen. In tien jaar zijn er wereldwijd zo veel kantoren bij gekomen dat er in 1979 een koepelorganisatie moest komen. Anders werd de structuur onbeheersbaar. Anne heeft weleens gezegd dat als hij vooraf geweten had hoe omvangrijk de organisatie zou worden, hij er nooit aan was begonnen. Hij was er niet op uit om een grote organisatie te bouwen.
Het is Gods genade geweest dat er mensen bij zijn gekomen die alles hebben georganiseerd, anders was het een chaos geworden. Voor Anne gold: ”Ten new ideas before breakfast”. Hij dacht altijd vooruit. Anne beloofde eens een miljoen Nieuwe Testamenten voor Rusland. Het was aan anderen om dat te organiseren. Maar voor Anne waren dat geloofsuitspraken.”
Inmiddels is de Nederlandse vertaling verspreid onder de achterban van Open Doors. Hoe is het boek ontvangen?
„We hebben alleen maar positieve reacties gekregen, zowel van jonge als van oude mensen. Ik kreeg een handgeschreven brief van een echtpaar van in de tachtig dat mij uitvoerig bedankte voor het uitbrengen van dit boek. Ze waren opnieuw geïnspireerd geraakt door het Evangelie. Dat vind ik geweldig.
Onlangs verkocht ik mijn auto aan een handelaar, een niet-gelovige man. Ik vertelde hem over mijn werk en heb hem een exemplaar van ”Gods smokkelaar” gegeven. Een paar dagen later bedankte hij mij via WhatsApp en zei hij: „Ik ben nog niet in het boek begonnen, mijn vrouw geeft het niet meer uit handen.” Het boek heeft de potentie om mensen die de Heere nog niet kennen op een bijzondere manier te raken. Zo puur is het.”
Na het overlijden van Van der Bijl is Open Doors begonnen met het delen van zijn levenslessen. Welke lessen zijn er uit het boek ”Gods smokkelaar” te halen?
„Telkens weer blijkt de radicale navolging van de Heere, ook als dat moeilijk of pijnlijk is. Kort na Annes huwelijk met Corrie konden ze een huis kopen. In die tijd zagen ze in Oost-Europa een klein formaat Bijbel. Het idee ontstond om die te verspreiden in plaats van de gebruikelijke grootformaat Bijbels, die veel moeilijker te smokkelen waren. Hiervoor was wel 50.000 gulden nodig. Samen met Corrie besloot Anne om hun huis te verkopen en terug te geven aan de Heere God. Maar God voorzag via het Bijbelgenootschap in het benodigde geld zodat ze het huis uiteindelijk niet hoefden te verlaten. En dan te bedenken dat hij later over zijn leven zei: „Als ik het over mocht doen, zou ik nog veel radicaler zijn.”
Je kunt niet het boek van Anne lezen en dat vervolgens naast je neerleggen en doorgaan met je leven. Hij spreekt je aan, schudt je wakker. ”Gods smokkelaar” is onverminderd relevant.”
