Lezers van het Reformatorisch Dagblad (RD) geven de psalmberijming van 1773 gemiddeld een hoog cijfer: een 7,9. Reformatorische jongeren laten in een afzonderlijke enquête in meerderheid weten het geen probleem te vinden psalmen van 250 jaar oud te zingen, hoewel velen de taal wel vaak als lastig ervaren. Volwassenen kiezen als hun liefste psalmvers Psalm 25:2. De jeugd kiest Psalm 42:5 als mooiste couplet uit ”1773”.
Dat blijkt uit twee enquêtes die het RD onder ruim 2400 lezers en onder ruim 1900 leerlingen van de reformatorische middelbare scholen heeft gehouden. Doel van het onderzoek was het gevoelen rond de berijming van 1773, die 250 jaar bestaat, te peilen. Veruit de meeste respondenten (ruim 90 procent) in de lezersenquête maken zondags gebruik van deze berijming, 82 procent zingt in de eredienst uitsluitend uit 1773. De ondervraagde scholieren zingen zondags voor het overgrote deel (86 procent) uitsluitend uit het psalmboek van 1773.
Een 8 of hoger
In de enquête onder de RD-lezers geeft twee derde op de vraag welk cijfer ”1773” van hen krijgt, het psalmboek een 8 of hoger. Een ruime kwart deelt een voldoende (6 of 7) uit. Slechts één op de zestien respondenten vindt de berijming ondermaats (5 of lager).
Een aantal psalmen en coupletten uit ”1773” is bijzonder geliefd. Op de vraag om drie verzen te noemen die mensen het meest aanspreken, is Psalm 25 vers 2 („HEER, ai maak mij Uwe wegen”) met ruim 400 keer de vaakst genoemde, gevolgd door Psalm 68 vers 10 (349 keer) en Psalm 42 vers 5 (307 keer). De psalm –geheel of verzen daaruit– die het vaakst voorkomt is Psalm 42 (ruim 800 keer), gevolgd door Psalm 25 (ruim 750) en Psalm 68 (bijna 450).
Verouderde taal
Ondanks dat de respondenten het psalmboek een hoge waardering geven, ervaart bijna de helft de taal „af en toe” als verouderd. Bijna drie op de tien zien de berijming op dit punt als „grotendeels” of „volledig” verouderd. Hoe ouder de respondenten zijn –zo’n twee derde is 50-plusser– des te minder ervaren ze de taal als verouderd.
Als het gaat om de veelgehoorde kritiek dat ”1773” verlichtingsdenken zou bevatten, zegt de helft dat te herkennen maar zich er niet aan te storen. Ruim een derde heeft er helemaal geen problemen mee; 12 procent geeft aan om die reden moeite met ”1773” te hebben.
Over de stelling dat een psalmberijming van 250 jaar oud niet meer geschikt is voor deze tijd, zijn de meningen verdeeld. Ruim vier op de tien respondenten zijn het daar (gedeeltelijk) mee eens. Meer dan 40 procent kruiste daarentegen ”helemaal mee oneens” aan. Met name in de rechterflank van de gereformeerde gezindte is men overtuigd van de houdbaarheid van ”1773”. Binnen de (Oud) Gereformeerde Gemeenten in Nederland (OGGiN) is 92 procent van mening dat deze berijming nog goed geschikt is voor deze tijd, binnen de Gereformeerde Gemeenten in Nederland is dat 76 procent. Bij andere kerken ligt dat percentage aanzienlijk lager: van de hersteld hervormden is 50 procent ervan overtuigd dat ”1773” nog niet verouderd is, binnen de Gereformeerde Gemeenten (GG) is dat 46 procent. Bij de Gereformeerde Bonders (GB) binnen de Protestantse Kerk ligt dat aantal het laagst: twee op de tien vinden ”1773” nog prima geschikt voor deze tijd.
Veranderingen
Gevraagd naar hun behoefte aan veranderingen in het psalmzingen in hun kerk, geven drie op de tien respondenten aan dat ze willen blijven zingen uit ”1773”, maar daarnaast graag ruimte zouden zien voor andere berijmingen. Bij de GB’ers leeft deze wens het sterkst: de helft kiest voor deze optie. Binnen de GG is een kwart deze mening toegedaan, terwijl bij de HHK twee op de tien dit willen.
Intussen geeft een kleine helft van de RD-lezers aan het graag bij het oude te houden, ook al is een deel van hen op zich niet tegen verandering. De groep die echt tegen elke verandering is, is bij de OGGiN het grootst: twee op de drie willen graag dat het blijft zoals het is.
Op de stelling dat het goed zou zijn als er binnen de gereformeerde gezindte aan een nieuwe, Bijbelgetrouwe en kwalitatief goede interkerkelijke berijming zou worden gewerkt, reageren drie op de tien respondenten positief, waarbij de meesten van hen (een kleine kwart) die dan ook graag in de eigen gemeente zouden zingen. Ruim een kwart houdt het graag bij de bestaande berijming. In de reacties noemt een heel aantal respondenten de psalmberijming van ds. C.J. Meeuse als alternatief dat al beschikbaar is.
Dit is deel 1 in een serie over de psalmberijming van 1773, die 250 jaar bestaat. Deel 2 verscheen zaterdag in RD Magazine. Deel 3 verschijnt donderdag 23 maart in het Reformatorisch Dagblad.
