Die beschuldiging richten Italiaanse media, evenals een hoge officier van de kustwacht, tot hun regering nu de toedracht van de scheepsramp geleidelijk aan duidelijker wordt. Het dagblad La Stampa sprak woensdag van een „slachting van staatswege”. La Repubblica tekende op: „Ze hebben ze niet willen redden.” De voor migratie verantwoordelijke minister van Binnenlandse Zaken, Matteo Piantedosi, schuift de verantwoordelijkheid af op de Europese grensbewakingsmacht Frontex en op de slachtoffers zelf. De oppositie eist zijn aftreden.

Tot nu toe zijn 68 lichamen geborgen uit de vissersboot, die op 22 februari vertrok van het Turkse Izmir met aan boord circa 180 migranten uit Irak, Iran, Afghanistan en Syrië. Maar vermoedelijk ligt het aantal slachtoffers nog tientallen hoger.

Uit de reconstructies in de Italiaanse pers blijkt dat een vliegtuig van Frontex zaterdag 25 februari om 22.30 uur aan de Italiaanse autoriteiten de positie doorgaf van de boot, die toen al in zwaar weer verkeerde op 40 zeemijl van de Italiaanse kust. Volgens Piantedosi wees Frontex daarbij niet op mogelijke risico’s en zou er maar één persoon aan boord zijn geweest. Frontex brengt daartegen in dat het aan de nationale overheden ligt om in actie te komen, terwijl de meegestuurde infraroodopnames wezen op een intense onderdekse warmtebron, ofwel de aanwezigheid van een groot aantal mensen.

Mensensmokkel

Van Italiaanse zijde kwam vervolgens niet de kustwacht, die normaal voor reddingsacties in volle zee verantwoordelijk is, in actie, maar de Guardia di Finanza (GdF). De keuze viel op dit politiekorps, dat voor grensbewaking verantwoordelijk is, omdat het hier om mensensmokkel zou gaan. Maar de GdF mag alleen opereren binnen de Italiaanse territoriale wateren, op minder dan 12 mijl van de kust, en beschikt ook niet over zulke zeewaardige boten als de kustwacht.

Na middernacht vertrokken twee boten van de Gdf op weg naar het migrantenschip, om vervolgens onverrichterzake terug te keren uit de snel woester wordende zee. Om half vijf ’s ochtends ontving de GdF een wanhopig telefoontje van een opvarende en een uur later vond een visser aan de oever de eerste lijken.

Al die tijd bleven de schepen van de kustwacht in de haven. Na drie dagen, waarin ook zij van nalatigheid werd beschuldigd, doorbrak woensdag de verantwoordelijke commandant Vittorio Aloi het officiële zwijgen. De hoge officier verklaarde „verbitterd”, dat de slachtoffers gered hadden kunnen worden, maar dat van hogerhand opdracht was gegeven om dit niet als een reddingsoperatie te beschouwen.

Daardoor viel de taak toe aan de Guardia di Finanza en mochten de boten van de kustwacht, die volgens Aloi bestendig zijn tegen nog veel zwaardere stormen, niet uitvaren.

Eigen schuld

Een dergelijk besluit ligt bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, aldus de commandant. Bij Piantedosi dus, die sinds zijn aantreden een keihard antimigratiebeleid voert en na de ramp de schuld gaf aan migranten die „hun kinderen blootstellen aan gevaarlijke reizen”. Met andere woorden: het is hun eigen schuld.

Die opstelling leidde tot verontwaardigde reacties, niet alleen van de oppositie, maar ook van de Rooms-Katholieke Kerk en van de partij van premier Giorgia Meloni, Fratelli d’Italia. Die laatste heeft gevraagd om een onderzoek naar het optreden van de uit coalitiegenoot Lega afkomstige bewindsman.