Weer een stadsgenoot omgekomen aan het front. Weer een familie uiteengescheurd. Weer een gemeentelid dat weduwe is geworden, weer kinderen die zonder vader verder moeten. Wie de dagelijkse updates van Arenda Vasylenko-van de Ree via WhatsApp tot zich door laat dringen, krijgt een kijkje in de verschrikkingen van de oorlog in Oekraïne, die al drie jaar gaande is.

De berichten nemen Nederlandse vrienden en familie mee naar een andere wereld. Een wereld van Shaheddrones, die elke nacht vanuit het oosten aan komen vliegen en dood en verderf zaaien. Van elektriciteit die plotseling uitvalt, net wanneer je een was in de wasmachine hebt zitten. Van een dochter die niet naar school kan vanwege het luchtalarm, terwijl ze zo uitkeek naar een excursie met de klas.

De van oorsprong Nederlandse Arenda, die op een kinderevangelisatiekamp de Oekraïense Andrey leerde kennen, deelt ook wat er in haar ziel omgaat. „Ongecensureerd, puur zoals ik deze oorlog als mens beleef”, zo zegt ze zelf. „Soms cynisch, soms met geloof, soms zonder geloof, soms kwaad.”

„Het zou heerlijk zijn om er gewoon even uit te kunnen stappen. Wakker te worden en te weten dat het geen oorlog is.” Dat zei Vasylenko-Van de Ree een aantal weken na de Russische invasie in februari 2022 in een interview met het Reformatorisch Dagblad. Tot 7 kilometer waren de Russen haar woonplaats Brovary, bij Kyiv, genaderd. Daar stuitte de vijandelijke opmars, maar bijna drie jaar later is de oorlog nog steeds niet voorbij. Haar leven, en haar geloofsleven, is sindsdien „een rollercoaster”, vertelt Vasylenko, oorspronkelijk afkomstig uit de gereformeerde gezindte en tegenwoordig lid van een baptistengemeente.

U schrijft dat veel mensen geestelijk en psychisch uitgeput zijn. Hoe ervaart u dat zelf?

„Ik vind het moeilijkste element van deze oorlog de onberekenbaarheid. Je weet gewoon niet wat je moet verwachten. Ik weet dat hier mijn plek is, maar soms zou ik ook graag weer gewoon een normaal, rustig leventje leiden, zonder al die stress om me heen. Op grotere schaal is het vreselijk om totaal afhankelijk te zijn van hulp van andere landen. Oekraïne is een speelbal en dat is geen prettig gevoel.”

Maakt het leven in een land in oorlog geloven en dicht bij God leven moeilijker of makkelijker?

„Voor mij maakt het geen groot verschil. Ik geloofde altijd al, ook voor de oorlog, dat God er voor ons is op ieder terrein in ons leven. Dus als mijn zoontje met het syndroom van Down zijn bril kwijt was, dan was het eerste wat ik deed bidden of God me wilde helpen dat ding weer te vinden.

Tegelijkertijd bepaalt deze oorlog me er wel extra bij hoe afhankelijk ik ben van God. Als je ’s nachts met een hartslag van bijna 200 uit je bed stuitert door een raketinslag waar de ruiten van trillen, dan vliegt iedereen op zijn knieën, denk ik. Dat is een normale menselijke reactie.

De eerste maanden van de oorlog durfden we niet aan de toekomst te denken, maar inmiddels doen we dat wel. We hebben een nieuw pand kunnen kopen voor onze dagbesteding voor mensen met een handicap en zijn dat aan het opknappen. Heel onverwachts kregen we de financiën rond. God laat ons daardoor zien dat we door mogen gaan met het project. Tegelijk beseffen we dat het iedere dag afgelopen kan zijn door één bombardement. Elders in het land zagen we hoe gebouwen in één klap werden verwoest.”

Hebt u wonderen ervaren tijdens deze oorlog?

„Jazeker. We hebben vaak concreet ervaren dat God gebeden verhoort. Aan het begin van de oorlog lagen de Russen op 7 kilometer van Brovary, inclusief een colonne tanks. Maar net voor de stad stopte hun opmars en trokken ze zich terug. Ik weet gewoon 100 procent zeker dat dat is geweest op het gebed van onze vriendenkring. Midden in de nacht zijn er mensen gaan bidden voor Brovary.

Gisteren hoorde ik ook nog van zo’n wonder. Een zoon van een werknemer van Zeelandia, waar mijn man directeur is, zit aan het front. Zijn familie is christen en bidt continu voor hem. Hij is juist afgelopen week verplaatst naar een andere eenheid. Nu hoorden we dat zijn oude eenheid door een zweefbom grotendeels omgekomen of heel zwaargewond is geraakt. Het is een wonder dat deze jongen nog leeft.

Ondanks zoiets blijft het een moeilijke tijd. Er is een diepe wond geslagen in het Oekraïense volk en de pijn daarover is heel groot. Die zal nog door generaties gevoeld worden, hoe de oorlog ook afloopt.”

Zijn er momenten geweest waarin u het idee had dat God er niet is?

„Nee, eigenlijk niet. Ik heb wel heel vaak waaromvragen. Waarom moet dit gebeuren met Oekraïne? Ik snap er gewoon helemaal niets van. Ik ga ook vaker met mijn boosheid naar God dan voor de oorlog. Kan het nu niet een keer afgelopen zijn, vraag ik me dan af. Of dan denk ik, bijvoorbeeld toen die raket in juli vorig jaar insloeg in een [kinderziekenhuis](Vleugel Ochmatdytziekenhuis Kyiv stort in na Russische aanval): „Had U er niet voor kunnen zorgen dat de luchtafweer iets sneller had gewerkt?”

Die vragen mag je ook stellen, dat weet ik zeker. De Bijbel staat vol met verhalen van mensen die naar de hemel schreeuwen. Dat je alleen naar het waartoe mag vragen en niet naar het waarom is zo on-Bijbels. De Heere Jezus zelf vroeg aan het kruis: „Mijn God, Mijn God, waarom hebt U Mij verlaten?”

God weet wat wij denken, dus kunnen we ook het beste maar onze gedachten voor Hem neerleggen. Ik geloof dat God een reden heeft met deze oorlog en dat die zelfs voor Oekraïne tot zegen kan zijn. Maar dat neemt het drama niet weg.”

Welke Bijbelteksten spreken u meer aan sinds de oorlog?

„Dat zijn toch wel de psalmen waarin gevraagd wordt om recht. Ik bid de woorden van de dichter dan letterlijk na. Zoals in Psalm 5: „Verklaar hen schuldig, o God, laat hen ten val komen met hun opvattingen; verdrijf hen om hun vele overtredingen, want zij zijn U ongehoorzaam.” Dit soort dingen zou ik voor de oorlog niet zo snel hebben uitgesproken, maar nu verwoorden ze mijn gevoelens zoals ze zijn.”

Hoe is uw kerkelijke gemeente veranderd sinds de Russische invasie?

„We merken dat meer mensen openstaan voor het geloof. We houden wekelijks een Bijbelstudie met niet-gelovigen bij ons thuis. Inmiddels zijn er al een aantal mensen tot geloof gekomen en gedoopt. Dat is heel mooi om mee te maken. Al zijn er ook mensen die helemaal in de haatmodus schieten en niets met God te maken willen hebben.

De oorlog is een goede tijd voor christenen om Jezus na te volgen. Bijvoorbeeld door het uitdelen van voedsel, of door het organiseren van ontspannen dagen voor vrouwen die door de oorlog weduwe zijn geworden. Als je een band hebt opgebouwd, kun je iemand ook een keer uitnodigen voor een kerkdienst. Cijfers kan ik er niet op plakken, maar je kunt dit wel scharen onder geestelijke groei, denk ik.

Hoe erg het ook is wat we meemaken, we tellen ook onze zegeningen. Soms zitten we midden in de nacht met vrouwen uit onze kerk te bidden voor de stad. Mooie momenten zijn dat. Door deze oorlog doet al het gerommel in de marge er niet meer toe. Het gaat om de kern: dat het hart van God en het hart van de mens bij elkaar moeten komen.”

Hoe houdt u het vol?

„Vanochtend las ik met mijn dochter Psalm 16. In vers 5 staat: „De HEERE is mijn enig deel en mijn beker. U onderhoudt wat het lot mij toewees.” Dat is iets wat vaststaat, dat God ons onderhoudt, in welke omstandigheden we ons ook bevinden. We houden ons ook vast aan de woorden van de Heere Jezus, dat oorlogen en geruchten van oorlogen erbij horen. Daar moeten we niet bang voor zijn, want ze horen bij Gods plan. Als ik dat niet zou geloven, zou ik het niet vol kunnen houden. Want dan is het hele perspectief weg.”