Franse president biedt weinig troost na cycloon Chido
Frankrijk hield begin deze week een dag van nationale rouw. Het overzeese departement Mayotte –een eiland voor de oostkust van Afrika– is getroffen door de zwaarste storm in bijna een eeuw tijd. Met tientallen doden als gevolg. De regering toonde zich solidair: de Franse vlag****hing in het hele land halfstok en president Emmanuel Macron bezocht het eiland.
Een opsteker voor de bevolking, zou je zeggen. Maar niets bleek minder waar. Tijdens het bezoek van de Franse president valt kritiek en gejouw hem ten deel. De situatie is op dat moment nijpend. De sloppenwijken, die plaats bieden aan een derde van de 300.000 inwoners, zijn door cycloon Chido grotendeels verwoest. Schoon drinkwater ontbreekt. „Zeven dagen (sinds de storm, LB) en je kunt de bevolking niet eens water geven”, schreeuwt een man naar Macron.
De president, die de kritische bevolking eerst nog geduldig te woord staat en toezeggingen doet, schiet even later volledig uit zijn slof. „Jullie mogen blij zijn dat jullie in Frankrijk zijn. Want als het Frankrijk niet was geweest, zouden jullie 10.000 keer zwaarder in de problemen zitten.” Omringd door inwoners spuwt de president de woorden haast uit, zo is te zien op sociale media. „Er is geen plek in de Indische Oceaan waar mensen meer hulp krijgen”, bijt hij van zich af. Oftewel, houd je kritiek voor je en wees dankbaar voor alles wat je krijgt.
De uitspraken kwamen de president op veel kritiek te staan. „Ik denk niet dat de president de juiste woorden van troost vindt voor onze landgenoten in Mayotte”, wist Sebastien Chenu, een parlementslid van de rechtse partij Rassemblement National (RN), het subtiel te verwoorden. Het linkse parlementslid Sandrine Rousseau verweet Macron arrogantie.
Nu heeft de president er een handje van om in het openbaar opmerkingen te plaatsen die Fransen als ongevoelig of neerbuigend ervaren. Zo sprak Macron in 2019 met een werkloze tuinman die moeite had een baan te vinden. Toen de man zijn situatie had geschetst, antwoordde de president: „Ik steek de straat over en ik vind een baan voor u”, waarmee hij suggereerde dat de werkloze persoon niet goed genoeg naar een baan had gezocht.
Hoeveel waarheid er ook in de opmerkingen van Macron schuilgaat, de opmerkingen die hij tijdens zijn bezoek aan Mayotte maakte, waren volledig misplaatst. Ja, Mayotte krijgt, als Frans departement, ontegenzeggelijk meer hulp dan omliggende gebieden. Maar bewoners die alles zijn kwijtgeraakt en dagenlang zonder schoon drinkwater zitten, hebben behoefte aan begrip en concrete oplossingen, niet aan verwijtende toespraken.
De houding van de president versterkt bovendien het gevoel van afhankelijkheid en tweederangsburger dat al veel langer leeft onder veel inwoners van de diverse Franse overzeese gebieden. Volgens parlementslid Chenu hebben de inwoners van Mayotte door dit soort uitingen „altijd het gevoel apart behandeld te worden”. Dat Mayotte zich op ongeveer 8000 kilometer van het Franse vasteland bevindt, wordt letterlijk zo gevoeld.
De cycloon heeft de kwetsbare verhoudingen tussen Parijs en Mayotte (en andere overzees gebieden) blootgelegd. Nu heeft Frankrijk de afgelopen jaren al flink aan invloed ingeboet in Afrika. Macron had dit moment daarom beter kunnen benutten om solidariteit en eenheid te versterken, in plaats van eens stevig ”de waarheid” te vertellen.