Daarom ga je van mosterd liegen - of niet

Waarschijnlijk denk je bij het lezen van het woord mosterd aan een heerlijke kroket. Sommige mensen koppelen mosterd echter aan het spreken van leugens. In het spreekwoordenboek is de uitspraak niet te vinden. Wel staan er gezegden als: „Ergens mosterd van gegeten hebben” en „Iemand tot mosterd slaan”. Dat liegt er ook niet om.

Misschien is het gezegde wel ontstaan omdat mensen een excuus willen hebben om te mogen liegen. Met een beetje mosterd kun je zo de prachtigste verhalen verzinnen. Dan zou het spreekwoord bijvoorbeeld in de dertiende eeuw zijn ontstaan, in het Franse Amiens, laten we zeggen de mosterdstad. Filips II, hertog van Bourgondië, wilde donkere mosterd maken. De gele kleur vond hij niet mooi staan op zijn bord. De hertog mengde slakken door de saus, en zo ontstond er bruinzwarte mosterd. Tegen zijn Nederlandse gast, de graaf van Holland, loog hij natuurlijk over het ontstaan van de kleur. Toen de graaf dat echter ontdekte, is de saus in Nederland verboden. „Mosterd, daar ga je van liegen”, zei men.

Is dat waar? Gelukkig niet. We zouden geen mosterd meer eten – en dus niet meer liegen? Het voorgaande is in ieder geval een leugen zoals het gedrukt staat.

Mosterd is een oud ingrediënt. De Grieken en de Romeinen aten de saus al en de Bijbel spreekt over het kleine mosterdzaadje. Mosterd was en is een goede en goedkope smaakmaker. Meestal bestaat mosterd uit gemalen mosterdzaden, azijn, water, suiker en zout. Wel hebben veel streken hun eigen variant op het recept.

Maar waarom zeggen mensen dat je gaat liegen van mosterd? „Eigenlijk is het hele gezegde gelogen”, zegt Rokus van Blokland, directeur van het Mosterd- en Azijnmuseum in Doesburg. Maar hoe is het dan ontstaan? „Vroeger aten de mensen veel mosterd bij hun eten. Je snapt het al; vader en moeder aten mosterd, kinderen wilden dat ook. Maar kinderen houden vaak niet van scherp eten.” Lachend gaat Van Blokland verder: „Moeder zag de bui al hangen: spugende kinderen en een vieze tafel. Daarom maakten ouders hun kinderen wijs dat je van mosterd gaat liegen.”

Op internet doet een ander verhaal de ronde over het gezegde. Vroeger was er een grote mosterdfabriek in Luik. Omdat België ook een Franstalig deel heeft, stond de plaats Luik ook in het Frans op het potje: Liège. Kinderen die net konden lezen dachten dat er op de pot stond: Hiervan ga je ”liege”.

In ieder geval kun je dus met een gerust hart mosterd eten. Die mosterd groeit trouwens aan een plant met gele of bruine zaden. Daar komt de kleur van de saus vandaan. Maar goed, dat is misschien weer mosterd na de maaltijd.