Taal verandert. Nieuwe woorden ontstaan, oude raken in de vergetelheid. Een predikant die zijn gehoor voorhoudt dat we „arme totelaars” zijn, stuit op een taalbarrière. Wie weet nog wat een totelaar is? Vrijwel niemand.

Er zijn ook oude woorden die nog dagelijks worden gebruikt zonder dat mensen de precieze betekenis kennen. ”Hiep” is zo’n woord. Het komt voor in ”hiep hoi” en ”hiep, hiep, hoera”, uitroepen van blijdschap. Maar in het woordenboek zoek je tevergeefs naar de betekenis van ”hiep”. Zonder ”hoi” of ”hoera” is het een betekenisloos woord.

De uitroep ”hiep, hiep, hoera” komt in veel talen voor. In het Engels is het ”hip, hip, hooray”, in het Duits en in de Scandinavische talen ”hip, hip, hurra”, in het Frans ”hip, hip, hourra” en in het Pools ”hip, hip, hura”. Al dat gehieperdepiep komt toch niet uit de lucht vallen?

Volgens sommige taalkundigen ligt de oorsprong van ”hiep, hiep” in het Latijnse ”Hierusalem Est Perdita”. Dat betekent: Jeruzalem is gevallen. Het zou een strijdkreet van de Romeinen of van de kruisvaarders zijn geweest. Joden vinden het daarom niet plezierig om ”hiep, hiep, hoera” aan te horen. Maar of deze verklaring klopt, is erg onzeker.

Een andere mogelijkheid is dat ”hiep, hiep” oorspronkelijk een uitroep was waarmee herders hun schapen dreven. ”Hoera” zou verwant zijn aan de zeemanskreet ”hoezee”. In het Engels is ”huzzah” een ouderwetse variant van ”hoera”. Als dit klopt, is ”hiep, hiep, hoera” een combinatie van twee uitroepen. Volgens verschillende Engelse woordenboeken dateert ”hurrah” van 1716, ”huzzah” van 1682 en ”hip” uit 1762. ”Hip, hip, hurrah” kwam voor het eerst voor in een tekst uit 1849.

Volgens een derde verklaring heeft ”hiep, hiep, hoera” nog oudere papieren. In de Bijbel komen al uitroepen voor die een vergelijkbare strekking hebben. Bijvoorbeeld in Job 39:28: „In het volle geklank der bazuin, zegt het: Heah!” En in Jesaja 44:16: „Hij zegt: Hei! ik ben warm geworden, ik heb het vuur gezien!”

Volgens de kanttekingen bij de Statenvertaling is ”heah!”, ”hei!” of ”hejah!” een uitroep van vreugde of een strijdkreet. Net zoiets als ”hiep, hiep, hoera” dus. Of er echt een verband is? Dat blijft een mysterie. Maar om toch één raadsel voorgoed uit de wereld te helpen: een ”totelaar” is een stakker. Hij leve lang, hoera, hoera.