Subthema 'y-files'

Er wordt tegenwoordig veel gesproken over de maatschappelijke relevantie van de wetenschap. Voor literatuurwetenschappers is dat een moeilijk punt: de maatschappij knapt immers niet op van een proefschrift over de Max Havelaar. Wanneer zij zichzelf echter beschouwen als de hoeders van ons culturele verleden, zou het hun maatschappelijk relevante taak kunnen zijn om dat verleden te ontsluiten en toegankelijk te maken of te houden. Dat zal het idee zijn achter de Griffioenreeks, waarin onlangs drie nieuwe deeltjes verschenen, met teksten uit de dertiende, zeventiende en achttiende eeuw.

Vijftig jaar is lang als je nog geen twaalf bent. Hoe moet je je een voorstelling maken van de ramp waarover hoogstens je opa en oma nog verhalen kunnen vertellen? Verschillende jeugdboekenschrijvers hebben hun best gedaan om de geschiedenis van 1953 levend te houden. Sommige verhalen zijn nieuw, sommige al wat ouder. Het beste is nog altijd "Houen jongens!" van K. Norel.

Er is moed voor nodig om een literatuurgeschiedenis te schrijven. Het ogenschijnlijk gemak waarmee René van Stipriaan de lezer in "Het volle leven" door de Nederlandse literatuur van de lange Gouden Eeuw loodst, doet bijna vergeten hoevéél moed. Zonder probleemgebieden en onopgeloste vraagstukken te verdoezelen, laat hij aan de hand van tekstfragmenten, analyses en anekdotes de hoofdlijnen van ontwikkeling en stagnatie in de periode 1550-1800 zien.

Honderd jaar geleden stierf de Franse auteur Emile Zola op 62-jarige leeftijd. De Nobelprijs voor literatuur bestond nog maar net en als Zola langer geleefd had, was deze prijs vast en zeker een keer aan hem toegekend. De naam van Emile Zola is onlosmakelijk verbonden met een van de belangrijkste literaire stromingen in de tweede helft van de negentiende eeuw: het naturalisme.

Stichtelijke poëzie is zelden opvallend origineel, en wellicht is dat niet erg. Maar aan de ambachtelijke kant van dergelijke gedichten mogen wel eisen worden gesteld. Dat de ene dichter dit beter beseft dan de andere blijkt uit de onlangs verschenen bundeltjes van Aad van der Klooster, ds. C. J. Meeuse, Nel Veerman en (samensteller) Rien van den Berg.

Hoe verhouden zich wetenschap en poëzie? Deze vraag staat centraal in een onlangs verschenen boekje met de titel "Dichter bij de waarheid". De uitwerking van de vraagstelling is echter enigszins teleurstellend. Misschien is poëzie gewoon interessanter dan dit genre vragen die erover zijn te stellen.

Juni is de Maand van het Spannende Boek. Blijkbaar zijn de zomermaanden bij uitstek geschikt voor het lezen van thrillers, detectives en misdaadromans. In ieder geval doen uitgevers hun best om voor deze lectuur een plekje te reserveren in de koffers van de vakantievierende lezer. De christelijke uitgevers blijven niet langer achter.

De geschiedenis van de wetenschap kan een bron van inspiratie zijn voor talentvolle literaire kunstenaars. Dat blijkt uit de drie boeken die hier besproken worden. Het eerste boek is een biografie van Galilei, het tweede een roman over de geschiedenis van de wiskunde en het derde gaat over Tartaglia, een wiskundige uit de tijd van de Renaissance.

Een samenvattend essay over dit boek vol essays over essays zou de lezer wel erg ver verwijderen van het onderwerp van de recente Amerikaanse literatuur. Beter is het deze bespreking van "Adam in Amerika" te beperken tot de geschiedbeschouwing die uit de bundel blijkt. Geschiedenis is de verbindende schakel tussen de achttien hoofdstukken waarin Graa Boomsma, recensent voor onder andere De Groene Amsterdammer en Vrij Nederland, de Amerikaanse literatuur beschrijft en analyseert.

In mijn jeugd -en dat is al een aardig tijdje geleden- lazen jongens geen meisjesboeken. Daar schaamden ze zich voor. Dat soort lectuur was te romantisch, te sentimenteel, nou ja: te 'meisjesachtig', dachten ze. Maar omgekeerd lazen meisjes wél jongensboeken! Misschien hadden ze beiden een klein beetje gelijk, maar nu zijn ook de meisjesboeken geëmancipeerd, gelukkig. Vele vrouwelijke hoofdpersonen staan letterlijk en figuurlijk hun mannetje. Zo ook in "Brechtje", "Eindelijk buren" en "Een eiland in zee".