Subthema 'y-files'

Het kwaad in de literatuur is niet alleen een probleem waar schrijvers mee worstelen. De keuzes die zij maken schotelen ze immers de lezers voor. Recensenten zijn de intermediairs die juist op dit punt een kritisch oordeel moeten vormen. Op deze pagina spreken zes recensenten van het Reformatorisch Dagblad zich uit over de grenzen die zij trekken.

"Je zult nooit een goede schrijver worden", zei W. G. van de Hulst ooit tegen een beginner in het vak, "want jij bent als kind nooit stout geweest." Goede verhalenvertellers moeten zich in het kwaad verdiepen, dat kan niet anders. Als het de taak van literatuur is de menselijke natuur te onderzoeken, is zondeloze literatuur iets onmogelijks, schreef J. H. Newman al in de negentiende eeuw. Waarmee overigens niet gezegd is dat de verbeelding geen grenzen in acht hoeft te nemen. Integendeel.

"Waarschijnlijk is het een gevecht tegen de bierkaai", zo omschreef prof. dr. A. L. Sötemann in het culturele tijdschrift Ons Erfdeel zijn poging om bijna of helemaal vergeten Nederlandse dichters uit de twintigste eeuw voor het voetlicht te brengen. Daarmee begon hij nu tien jaar geleden een reeks van tien stukken. Elk jaar zou hij één stuk schrijven. Dat hield hij vol tot 2002. Toen moest hij in augustus van dat jaar de redactie melden dat het stuk over Richard Minne niet meer door hem geschreven kon worden. Hij was er te ziek voor. De reeks die met Henriëtte Roland Holst begon zou daardoor met Adriaan Roland Holst eindigen.

Het is maar dat we het weten: Gerrit Komrij is "een ouderwetse literaire mandarijn" en J. C. Bloem was "een schrijvende Anton Pieck voor halfintellectuelen." In zijn essaybundel "Onttachtiging", over eigentijdse poëzie en poëziekritiek, slaat Jos Joosten niet de meest subtiele toon aan. Hij bepleit een einde van de vrijblijvendheid, in schrijven en in recenseren. Dat is verhelderend - ook al kom je levensbeschouwelijk heel ergens anders uit.

Een boek dat gevuld is met fragmenten heeft iets dubbels. Enerzijds laat een fragment de lezer onbevredigd achter. Anderzijds nodigt het uit op zoek te gaan naar complete werken van de auteurs die met hun gedicht of prozastuk een gevoelige snaar hebben geraakt. Beide overwegingen zijn van toepassing op "Het lied van Orpheus", een verzameling teksten uit de moderne Nederlandse literatuur rond het thema van de klassieke hellevaart.

Christelijke thrillers komen uit Amerika. Nederlandse uitgevers lijken dat als een vaststaand gegeven te accepteren. De negen titels die zijn geselecteerd voor de maand van het spannende boek -juni- komen stuk voor stuk van de andere kant van de oceaan. De ingrediënten: meedogenloos geweld, romantische liefde en een overvloed aan bekeringen. Het gratis actieboek is van Paul Maier. Ook een Amerikaan. Van een ander kaliber. Iets goeds uit Amerika?

Vanavond zal Jeltje van Nieuwenhoven de winnaar van de Libris Literatuurprijs bekendmaken. De zes romans die kans maken, bieden een palet van de Nederlandse literatuur van dit moment. Er is veel aandacht voor de familie, voor de eigen wortels en de eigen identiteit. Maar ook is er waanzin en diepzinnige reflectie. De winnaar van vanavond ontvangt een bedrag van 50.000 euro.

Er wordt tegenwoordig veel gesproken over de maatschappelijke relevantie van de wetenschap. Voor literatuurwetenschappers is dat een moeilijk punt: de maatschappij knapt immers niet op van een proefschrift over de Max Havelaar. Wanneer zij zichzelf echter beschouwen als de hoeders van ons culturele verleden, zou het hun maatschappelijk relevante taak kunnen zijn om dat verleden te ontsluiten en toegankelijk te maken of te houden. Dat zal het idee zijn achter de Griffioenreeks, waarin onlangs drie nieuwe deeltjes verschenen, met teksten uit de dertiende, zeventiende en achttiende eeuw.