Gisteren, eind van de middag. „We vieren een jubileum, vanavond gaat de kering voor de vijfentwintigste keer dicht sinds de ingebruikname in 1986”, zegt Marco Heijdens in het Ir. J. W. Topshuis, het centrale bedieningsgebouw van de stormvloedkering. Heijdens is hoofd van het district Noord van de dienst Zee en Delta van Rijkswaterstaat. Hij is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van wegen, vaarwegen, bruggen en waterkeringen in Zeeland ten noorden van de snelweg A58.

Straffe bries

Rond het Topshuis op het voormalige werkeiland Neeltje Jans in de Oosterschelde staat een zeer straffe bries, maar een echt razende storm is het nog niet.

„Dat we de kering vanavond gaan sluiten heeft te maken met de combinatie van storm en springtij”, legt Heijdens uit. „De wind is hier in Zeeland nu nog zuidwest, maar hij gaat vanavond draaien in noordwestelijke richting. Door die noordwestenwind is er een hoge opzet van water dat het Kanaal in wordt gestuwd. Je krijgt een soort trechtereffect, een opeenhoping van water.”

Bij de kering werd een waterstand van 3,31 meter boven NAP verwacht, maar die stand bleek vannacht nog hoger te zijn. Bij een waterstand van 3 meter boven NAP moet de kering dicht, 
zo is bij de ingebruikname bepaald.

Van een bedreigende situatie voor Zeeland is allerminst sprake, benadrukt het districtshoofd. „Ter vergelijking: tijdens de watersnoodramp van 1953 lag de waterstand tussen 4,20 en 4,30 meter boven NAP. De stormvloedkering kan een waterstand aan van maximaal 5,20 meter. De weg over de kering is nog gewoon open voor het autoverkeer. Wel geldt er een snelheidsbeperking van maximaal 50 kilometer per uur. Vrachtwagens en auto’s met caravans mogen er niet op. Pas boven windkracht 10 wordt de weg afgesloten voor alle verkeer, maar zo hard waait het nu niet.”

Stroomsnelheden

Rond 23.00 uur wordt begonnen met het neerlaten van de 62 schuiven tussen de pijlers. Heijdens: „Het neerlaten gebeurt met een druk op een knop. De schuiven dalen langzaam, ongeveer 3 millimeter per seconde en in totaal elk zo’n 12 meter. Als je het te snel doet, gaat het water tussen de pijlers enorm wervelen en ontstaan er grote stroomsnelheden. Dat is slecht voor de kering.”

Even na middernacht is de stormvloedkering dicht.

Overbelast

Voordat er tot sluiting wordt overgegaan, moeten er grote dieselmotoren worden gestart op de begane grond van het monumentale Topshuis.

Bewust is er gekozen voor dieselmotoren, en niet voor energie via het stroomnet. „Het laten zakken van die reusachtige schuiven vergt zo veel elektriciteit dat het openbare net daardoor overbelast kan raken.”

In de centrale bedieningsruimte van het Topshuis is op een groot paneel precies te zien hoe de stroomtoevoer via generatoren naar de schuiven zich voltrekt. Extra beveiligingssystemen zorgen ervoor dat bij uitval van een generator onmiddellijk back-up beschikbaar is. Volgens Heijdens is het nog nooit gebeurd dat een generator uitviel.

De schuiven worden vier keer per jaar getest: twee keer handmatig (schuif voor schuif) en twee keer automatisch (alle schuiven tegelijk). Daarnaast ondergaan ze elke twee weken een kleine test; ze gaan dan allemaal 1,5 meter naar beneden en terug.

De sluiting van gisteren duurde tot vanochtend. Daarna gingen alle schuiven weer omhoog. De kering had weer zonder kleerscheuren een storm doorstaan. Extra onderhoud zal er dus niet nodig zijn. Misschien maar goed ook. Heijdens: „Het onderhoud aan deze halfopen dam kost 15 tot 18 miljoen euro per jaar.”