Je herkent het vast wel. Dat het gevoel je bekruipt dat alle Aziaten hetzelfde zijn. Hun gezichten kennen bijna geen verschillen. Het ronde hoofd, het zwarte haar en de donkere ogen; ze hebben het allemaal. Het lijkt wel of ze uit één familie komen.
Als je Afrikanen uit elkaar moet houden, loop je tegen hetzelfde probleem aan. Met de oorspronkelijke inwoners van Zuid-Amerika is het net zo. Brazilianen lijken op elkaar, zeg!
Bij blanken heb je duidelijk minder last om mensen te herkennen. Door haar- en oogkleur en door de vormen van het gezicht zie je snel verschillen. Er is veel meer variatie. Tenminste, dat denk je.
Hoe denken Chinezen en andere kleurlingen daarover? Zijn ze continu in de hoogste staat van verwarring omdat ze vriend, broer of vader zijn kwijtgeraakt in de massa? Niets is minder waar. Ze kunnen mensen van gelijk ras prima uit elkaar houden. En als klap op de vuurpijl hebben zij juist last om blanken te herkennen. Voor de Chinees lijken alle westerlingen hetzelfde.
Rara, hoe kan dat? Dit fenomeen is in de wetenschap beter bekend als het ”other-race effect” (Engels voor: anderraseffect).
Het slecht kunnen identificeren van het gezicht van iemand van een ander ras is deels aangeboren, blijkt uit onderzoek. Baby’s herkennen tot hun derde maand iedereen –van welk ras dan ook– even goed. Maar nog voor hun negende maand verliezen ze deze vaardigheid. En dat geldt niet alleen voor blanke, maar ook voor Chinese baby’s, aldus het onderzoek. Elke baby heeft de neiging om zich te ‘specialiseren’ in het herkennen van gezichten van z’n eigen ras.
Het other-race effect is deels aangeleerd. Groeit een baby namelijk op met mensen van verschillende rassen om zich heen, dan treedt het effect niet op. En woon je al een tijdje in China? Dan zullen je hersenen wennen aan de vaste patronen in de gezichten van Chinezen en ga je langzamerhand steeds meer verschillen zien. Opeens merk je: al die Aziaten lijken helemaal niet op elkaar.
Als Nederlander ben je nu eenmaal gewend om op bepaalde gezichtsuitdrukkingen en uiterlijkheden te letten. Daarom kijk je over de subtiele verschillen tussen Chinese gezichten heen. Want uiteindelijk zijn er in elk gezicht –zwart, geel, rood of blank– evenveel herkenningspunten. Onze hersenen nemen die details alleen niet allemaal op, maar stoppen iemand gelijk in het bakje ”Afrikaan” of ”Chinees”. Lekker gemakkelijk!
>>puntuit.nl/daarom voor meer antwoorden op intrigerende, interessante vragen.
