De kruisdood was vroeger een van de meest vernederende vormen van de doodstraf. Het Latijnse ”crux” betekent schandhout. Voor ongelovigen was het dan ook totaal on­begrijpelijk dat christenen een Gekruisigde vereerden.

Om hen bespottelijk te maken, en ook omdat ze als opstandelingen werden bestempeld, kregen in de eerste decennia na Christus veel van Zijn volgelingen de kruisdood opgelegd. Pas in de derde eeuw na Christus, in de tijd van keizer Constantijn de Grote, werd de kruisiging als doodstraf afgeschaft. Rond die tijd raakte mogelijk ook het gebruik van het kruisteken als symbool van het christelijk geloof in zwang.

Zo maakten veel christenen een kruis­teken op hun voorhoofd, blijkt uit een geschrift van kerkvader Tertullianus: „Op al onze reizen, in al onze bewegingen, wanneer we ergens naar binnen of naar buiten gaan, wanneer we onze schoenen uittrekken, in het bad, aan tafel, wanneer we onze kaarsen ontsteken, wanneer we liggen of zitten, tijdens wat ons ook bezighoudt, merken we ons voorhoofd met het kruisteken.”

De nadruk op het symbool van het kruis uitte zich ook negatief: tijdens de kruistochten bijvoorbeeld, waarbij het kruis een vrijbrief werd om moslims een kopje kleiner te maken. Ook de relikwieënhandel ontstond in die tijd: veel zwendelaars namen stukjes hout mee uit het Heilige Land en beweerden dat het gedeelten van het kruis van Jezus waren. In de zestiende eeuw waren er zo veel van dit soort relikwieën dat Erasmus grapte dat er genoeg van waren om er een schip mee te bouwen.

Calvinisten hebben het kruisteken 
lange tijd als rooms symbool gezien, 
terwijl Rome gehaat werd vanwege de 
vervolgingen en ketterijen.

Het hugenotenkruis, uit de zeventiende eeuw, gaf protestanten de kans een kruisje te dragen en zich daarmee toch duidelijk te onderscheiden van de rooms-katholieken. In het begin was het hugenotenkruis alleen iets van de hugenoten, maar sinds de negentiende eeuw wordt het ook gedragen door andere protestanten.

Pas de laatste decennia, onder invloed van de evangelicale beweging, dragen gelovigen weer het oorspronkelijke kruissymbool om aan te tonen dat ze christen zijn.

Niet dat daarmee alles gezegd is. Kijk naar popsterren als Lady Gaga, Rihanna en rappers als Snoop Dogg: wat dragen zij om hun hals? Precies, een kruis.