Subthema 'Joodse literatuur'

De vergelijking met Clara Asscher-Pinkhof op het omslag vindt hij "een beetje pretentieus." Rabbijn Lody van de Kamp betitelt zichzelf als amateurschrijver en noemt het "een waardig compliment" dat de uitgever hem aanprijst aan liefhebbers van de bekende Joodse schrijfster. Vanavond presenteert hij zijn boek over een Joodse jongen die de Tweede Wereldoorlog oorlog ondanks veel omzwervingen overleeft.

In de Sionskronieken beschrijft Robert Elmer de spannende periode van de oprichting van de staat Israël aan de hand van de zoektocht van de 13-jarige Dov Zalinski naar zijn Joodse familie. De serie, gebaseerd op historische feiten en fictie, bestaat uit vier delen: "Opgejaagd", "Op weg naar Jeruzalem", "In gevaar" en "Broer of vijand?".

Ze gaan tijdens de bezettingsjaren grotendeels hun eigen weg, maar houden zo mogelijk schriftelijk contact. Na de Bevrijding vormen de oorlogsjaren voor hen lange tijd geen onderwerp van gesprek, maar uiteindelijk doorbreken ze het zwijgen. De briefwisseling tussen de joodse zussen Betty en Lies Polak in oorlogstijd vormt de basis voor het boeiende boek "Bewogen stilte".

De joodse cultuur bestaat bij de gratie van het verhaal. Dat is van alle tijden. Rabbi's verpakken wijsheden in korte boeiende vertellingen. In die zin was Jezus een joodse rabbi bij uitstek. Een onvoltooid gebleven verhaal van de bijzondere chassidische rabbi Nachman van Bratzlav bracht de Amerikaanse joodse auteur Pearl Abraham op het idee voor haar jongste roman "De zevende bedelaar".

"Sterrekinderen. De kinderen met de Jodenster. Ze gingen langs me heen (...) De dode kinderen en de levende. Ik wist op dat ogenblik dat ik hun mond moest zijn, - dat ik uit moest spreken wat zij gevoeld en geleden hadden." Aldus Clara Asscher-Pinkhof in "De danseres zonder benen", haar aangrijpende biografie, waarvan je zou wensen dat de hele wereld hem las. Evenals het niet minder aangrijpende "Sterrekinderen" zelf trouwens, en evenals "De koopbrief", die allebei eveneens opnieuw verschenen.

W. G. Sebald schreef met "Austerlitz" zijn magnum opus en afscheidswerk. Hij verongelukte in december 2001, kort na de verschijning ervan. Dat kon hij zelf natuurlijk niet voorzien. Treffend is wel dat het thema van de roman is samen te vatten in het begrippenpaar herinnering en verlies. De herinnering aan de Tweede Wereldoorlog speelt er een belangrijke rol in.

Gewone mensen waren het, die het "volk van beloften" vormden. Vaak waren ze er helemaal niet blij mee dat ze tot een bijzonder volk behoorden. Soms leek het of het alleen maar ellende bracht, zoals in de strijd tegen de Romeinen, in Spanje tijdens de vervolgingen of gedurende de holocaust. In haar debuut "Volk van beloften" neemt Beatrijs van den Berge haar lezers 3000 tot 50 jaar mee terug in de tijd.

"Ik zal zeker geen in duisternis gehuld slot bedenken om de literaire of intellectuele elite te behagen", zei de Amerikaans-Joodse auteur Chaim Potok ooit in een aan hem gewijd themanummer van Bzulletin. Ook in zijn jongste werk, "Oude mannen om middernacht", houdt hij zich daaraan, hoewel de melancholie hier en daar zwaar drukt op de pagina's. Maar -om met een van de motto's te spreken- "aan de kusten van de duisternis is licht" (John Keets).

Romans van Joodse schrijvers hebben een zekere aantrekkingskracht op me. Niet alleen vanwege de Joodse afkomst van de schrijver, maar ook vanwege de overeenkomst in "blik", de genoten opvoeding met alle daaraan verbonden waarden en normen. Ariëlla Kornmehl noemt deze blik in "Huize Goldwasser" "je kader", dat het hele leven en elke keus daarin kleurt.

"Nu leef ik, nog leef ik", schrijft Maurits Wertheim in zijn inleiding. Een sombere opsomming van hen die niet meer leven volgt. Zijn vrouw Ester stierf onder het puin van Rotterdam. Dochter Rachel met haar man en kinderen keerden tot as in Polen, en zoon Benjamin sneuvelde op de Grebbeberg. Wertheim wil echter niet schrijven over arme, berooide, opgejaagde Joden. Zijn roman "Isaäc de Fuentes" gaat over het rijke, volle leven van Joodse reders en kooplieden die een eeuw eerder leefden.