Luister hier hoe een array mbira klinkt:
Het gebeurde op een herfstavond, vier jaar geleden. De toen 15-jarige Christelle keek wat video’s op YouTube. „Ineens kwam er eentje voorbij waarin iemand array mbira speelde. Ik was gelijk enthousiast, vooral vanwege de unieke klank van het instrument. Het was liefde op het eerste gezicht”, lacht de inwoner van Terschuur. „Ik wilde dit instrument hebben.”
Aparte instrumenten hebben Christelles belangstelling. „Ik heb twee jaar op blokfluitles gezeten, maar daar voelde ik weinig bij. Toen ik ermee stopte, wilde ik alpenhoorn, doedelzak of tuba spelen. Maar daar is helaas nooit van gekomen.”
Na de eerste kennismaking met de array mbira zoekt Christelle op internet naar een winkel waar ze het instrument kan kopen. „Dat werd een teleurstelling. Er zijn wereldwijd maar twee mannen, de Amerikaanse Bill Wesley en Patrick Hadley, die het instrument maken en verkopen. En zij vragen 3000 tot 4000 dollar voor één exemplaar.”
Voor het vak beeldende vorming moet Christelle als examenopdracht iets creëren rond het thema ”dromen”. „Het was mijn droom om een array mbira te hebben, dus besloot ik die te maken.”
Om informatie over het instrument te krijgen, mailt de Lodensteinleerling met de Amerikaanse array mbira-makers. „Destijds hadden we thuis een kostganger die werkte voor Holmwoods (een bedrijf dat online cursussen Engels aanbiedt, CK). Hij heeft me geholpen bij het schrijven van de mailtjes.” Bill en Patrick sturen een reactie. „Ze zeiden: Begin er niet aan, het is veel te ingewikkeld om hem zuiver te krijgen. Maar ze gaven wel waardevolle informatie over hoe je het instrument in elkaar moet zetten.”
Christelle laat zich niet ontmoedigen en gaat aan de slag. Met behulp van haar vader maakt ze de klankkast en ijzeren lamellen, berekent ze de lengte van de metalen strookjes, lakt het hout en schroeft alles in elkaar. „Dat klinkt eenvoudiger dan het is. Je moet namelijk heel precies werken. Bij elkaar duurde het maakproces twee maanden.”
De Amerikaanse Bill en Patrick krijgen gelijk. „Hij is niet zuiver. Het stemmen van het instrument is heel specialistisch werk, daarvoor moet ik hem naar Amerika sturen. Dat vind ik voorlopig te prijzig”, vertelt Christelle terwijl ze met haar duimen de omhoog staande uiteinden van de ijzeren pinnetjes aanraakt. Het instrument maakt een geluid dat lijkt op de klank van een harp, maar dan donker.
De exotische creatie van Christelle gaat niet zo goed samen met de andere instrumenten in huize Den Hertog. „Mijn zus speelt panfluit. Ik heb weleens wat mee gepingeld met haar spel, maar dat klonk niet mooi.” Toch is de Hoornbeeckstudent blij met haar array mbira. „Omdat-ie zo lekker apart is. En hij was goed genoeg voor het examen beeldende vorming. Ik kreeg een 8,2.”
Hoe werkt een array mbira?
De mbira en diens Amerikaanse broer behoren beide tot de lamellofonen. Dat zijn instrumenten met een klankkast en metalen staafjes. De klank wordt gemaakt door met je vingers de lamellen in beweging te brengen. In de klankkast resoneren de trillingen, zodat het geluid harder klinkt en langer doorgalmt.
De tonen die de lamellen maken, gaan van links naar rechts, niet van laag naar hoog, maar zijn gegroepeerd per akkoord, zoals bij een citer.
