John Condon (14) bij Ieper

Waar kwam hij vandaan?
Uit Waterford, Ierland.

Hoe oud was hij toen hij sneuvelde?
Veertien jaar. Althans, dat staat op de grafsteen: „Private J. Condon, Royal Irish Regiment, 24th May 1915 Age 14.”
Uit onderzoek bleek echter dat er mogelijk een fout is gemaakt bij de identificatie. Zo zou het om het jongere broertje gaan die zich bij het leger aanmeldde onder de naam van John. Een andere theorie stelt dat het helemaal niet om John gaat, maar om ene Patrick Fitzsimmons.
Over het algemeen wordt wel aangenomen dat hij de jongste soldaat in Britse dienst was die sneuvelde in de Eerste Wereldoorlog.

Hoe raakte hij verzeild aan het front?
Volgens de overlevering meldde de 12-jarige John zich op 24 oktober 1913 in zijn geboorteplaats Waterford aan voor het leger. Hij loog over zijn leeftijd en ging in dienst. „Hij wilde altijd al soldaat worden”, vertelde William Condon vorig jaar tegenover de BBC. Williams vader was een neef en goede vriend van John. „Hij gebruikte speelgoed als geweer en hij zei dat als hij oud genoeg was soldaat zou worden.” Overigens is de familie zelf ook niet overtuigd van de jonge leeftijd van John.

Hoe kwam hij aan zijn einde?
John sneuvelde –amper een maand op het slagveld– op 24 mei 1915 bij de tweede slag om Ieper (België). Een hevig bombardement door de artillerie werd gevolgd door een gasaanval van de Duitsers. Het chloorgas dreef langzaam over het omgewoelde landschap en bleef in de loopgraven hangen. Er was geen ontkomen aan. Bijna de helft van het bataljon van John, zo’n 400 soldaten, stierf een langzame en pijnlijke dood.

Zijn er nog verdere bijzonderheden?
De Belgische jeugdauteur Geert Spillebeen baseerde zijn historische jeugdroman ”Age 14” op het verhaal van John Condon.

 

Jan Heinen (19) op de Grebbeberg

Waar kwam hij vandaan?

Uit Halle, in de Achterhoek (Gelderland).

Hoe oud was hij toen hij sneuvelde?
Negentien jaar. Derk Jan (Jan) Heinen ligt begraven op het Militair Ereveld Grebbeberg.

Hoe raakte hij verzeild aan het front?
Jan was in september 1939 als dienstplichtige militair in het leger gegaan. Hij bivakkeerde eerst in Enkhuizen, maar werd in het voorjaar van 1940 overgeplaatst naar het 8e Regiment Infanterie bij de Grebbeberg.

Hoe kwam hij aan zijn einde?
In de middag van de 12e mei 1940 raakte Jans compagnie actief betrokken bij de gevechten. Een bataljon van de SS-Standarte Der Führer brak door de frontlinie rond de Grebbeberg heen. Waarschijnlijk was de 19-jarige soldaat betrokken bij een mislukte tegenaanval aan het eind van de middag. In ieder geval namen de Duitsers hem samen met enkele tientallen anderen gevangen. Hij moest zijn uniform uittrekken en zich met de handen omhoog opstellen op de Wageningsestraatweg. Op dat moment kwam de groep onder vuur te liggen, waardoor tien soldaten, onder wie Jan, sneuvelden.

Zijn er nog verdere bijzonderheden?
Op oudzelhem.nl beschrijft Jans jongere broer Johan de ondraaglijke spanning en angst bij de thuis­blijvers. Johan ging na de capitulatie –helemaal op de fiets– poolshoogte nemen bij de Grebbeberg en ontmoette een onderofficier van het Rode Kruis met lijsten van gevallenen. Van de militair hoorde hij dat zijn broer was gesneuveld. Over dat moment vertelt hij: „Op de eerste bladzijde (van de lijst, MK) stonden 62 namen, maar daar stond mijn broer niet bij. De man sloeg het blad om, en ja, de derde van boven: D. J. Heinen (...). De militair draaide zich om en wees: „Kijk, daar ligt-ie. Hij is daarnet onder het zand gelegd. (...)” Ik stond hoogstens 3 meter van die plek verwijderd. Het was of ik door de grond zakte.”