Straf verdienen ze, jongeren die op het criminele pad komen. Maar een strafblad achtervolgt hen hun hele leven. Begin jaren tachtig vond justitie een manier om te voorkomen dat ze na een misstap voor het leven getekend waren: Halt. Daar leren jongeren te kijken naar de gevolgen van hun daden.

In 2016 kwamen de meeste jongeren bij Halt terecht vanwege diefstal (27 procent) en spijbelen (18 procent), blijkt uit het donder¬dag verschenen jaarverslag. Ze zijn allemaal tussen de 12 en de 18 jaar oud, meer dan de helft valt in de leeftijdscategorie 14 tot 16 jaar.

Sexting
Daar zitten tientallen gevallen van sexting tussen, waarbij naaktfoto’s van klasgenoten worden verspreid via sociale media.

Maar dat die gevallen van sexting hebben gezorgd voor de toename, is volgens Halt-woordvoerder Eveline Huisman een misverstand. „Meer jongeren worden naar ons doorverwezen, omdat het openbaar ministerie een traject bij Halt steeds vaker ziet als een geschikte oplossing voor jonge wetsovertreders.”

Dat sexting een groeiend probleem is, erkent Huisman wel. „We zien dat online¬misdrijven een gerichte aanpak nodig hebben. Daarom starten we in september een nieuw traject voor jongeren die naaktfoto’s of seksueel getinte filmpjes hebben verspreid. Daarin willen we de dader zich laten verplaatsen in het slachtoffer, door video’s en schriftelijke opdrachten.”

Als een zaak bij Halt terechtkomt, wordt een jongere met zijn ouders uitgenodigd voor een startgesprek. In ruim 90 procent van de gevallen is de ouder er ook bij. „Soms is er weerstand van de zijde van ouders, omdat ze vinden dat het niet terecht is dat hun kind naar Halt moet”, zegt Huisman.

Niet verplicht
„Het traject is niet verplicht, weigeren mag. Maar uiteindelijk gaan ze toch vaak akkoord. Het alternatief is dat de zaak teruggaat naar de rechter, waardoor de jongeren risico lopen op een strafblad. Dat willen zowel zijzelf als hun ouders vermijden.”

In het startgesprek gaat een Halt-medewerker met de overtreder na wat er fout is gegaan en hoe de jongere hierop terugkijkt.
Vervolgens wordt de rest van het traject ingezet. Een jongere moet van Halt onder andere zijn excuses aanbieden aan het slachtoffer. „Eerst schrijft iemand een excuusbrief, en als het mogelijk is wordt die aangeboden aan het slachtoffer”, legt Huisman uit.

Leeropdrachten
Daarnaast krijgen de jongere leeropdrachten, die specifiek worden aangepast aan de fout die is gemaakt. „De een moet een powerpointpresentatie maken, de ander moet krantenartikelen over een onderwerp lezen en weer een ander schrijft een verslag”, zegt Kadija Sanders, die sinds 2014 jongeren bij Halt begeleidt. Ook het betalen van een schadevergoeding is onderdeel van het traject. In 2016 is er in totaal voor 131.500 euro aan vergoedingen betaald aan slachtoffers.

Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek laten zien dat van de jongeren die in 2010 of 2011 een Halt-project niet hadden afgerond, bijna de helft later weer verdacht werd van een misdrijf.

Shania was een meisje van de straat

Kadija Sanders begeleidde in 2016 het traject van Shania (16). „Zij kreeg ruzie met een meisje en heeft haar geslagen. Mishandeling, oordeelde de officier van justitie, die haar doorverwees naar Halt. We hebben Shania en haar moeder uitgenodigd voor een gesprek. Haar moeder zei dat Shania gewoon het recht heeft om te slaan, als ze wordt uitgedaagd. Het slachtoffer zou erom hebben gevraagd. Ook Shania zag het nut niet in van een traject bij ons, maar stemde in om een strafblad te voorkomen. In het gesprek kwamen andere problemen aan het licht. Haar ouders waren gescheiden en haar moeder was drugsverslaafd geweest. Shania was een meisje van de straat.

We hebben haar leer­opdrachten gegeven. Die vond ze in eerste instantie saai, maar in het vervolg­gesprek gaf ze aan dat ze wel aan het denken was gezet. Ze gaf toe dat ze zich nooit eerder in een slachtoffer had verplaatst. Ze heeft ook werkopdrachten gedaan bij een jongerencentrum, waar ze uitleg moest geven over haar traject. Hierdoor werd ze zich bewust van haar eigen gedrag. Een excuusbrief schrijven vond ze moeilijk, want ze wilde niet alle schuld naar zichzelf toe trekken. Ik heb een gesprek georganiseerd met Shania en het meisje met wie ze ruzie had. Shania vertelde haar dat ze geslagen had omdat ze zich gekwetst voelde. Het meisje zei het nooit zo bedoeld te hebben. Na het gesprek hadden ze meer begrip voor elkaars gedrag.