Voedingsexperts van tientallen Europese dierentuinen komen van morgen tot en met zondag bijeen in het Arnhemse dierenpark Burgers’ Zoo. Zij buigen zich daar over de problematiek van hun levende have, die door verkeerde voeding tot onnatuurlijke proporties dreigt uit te dijen.
Sommige dieren zijn bijzonder vatbaar voor overgewicht. Zo kunnen mensapen en andere apensoorten al snel last van zwaarlijvigheid krijgen. Olifanten en grote katachtigen zoals leeuwen en tijgers hebben eveneens aanleg om krap in het vel te zitten, vertelt Tjalling Huisman, medeorganisator van de conferentie in Arnhem.
Suikerziekte
„Zolang de zwaarlijvigheid binnen de perken blijft en niet ontaardt in obesitas, is er nog weinig aan de hand. Net als bij de mens is de invloed van gering overgewicht op de levensduur van dieren beperkt. En ook de vruchtbaarheid en daarmee de reproductie, zoals dat bij dieren heet, heeft er niet of nauwelijks onder te lijden.”
Toch proberen Europese dierentuinen hun populatie zo veel mogelijk in natuurlijke vorm te houden, legt Huisman uit. „Ze hebben namelijk ook een educatieve functie. Een tijger die met een buikje en vetkwabben rondwaggelt, is voor de bezoeker niet bepaald het toonbeeld van hoe zo’n dier eruit hoort te zien.”
Toch komt in uithoeken van Europa en elders op de wereld wel degelijk ziekelijke zwaarlijvigheid (obesitas) voor onder dierentuindieren. „Met alle gevolgen die we bij mensen ook zo vaak zien: blessures aan de gewrichten, afnemende vruchtbaarheid en suikerziekte”, aldus Huisman, die als specialist diervoeding verbonden is aan Hogeschool Van Hall Larenstein.
Om iets aan extra kilo’s te doen, wordt er vooral gesleuteld aan het voer. Daar valt meer winst te halen dan bij meer beweging. „We proberen ze ingrediënten te geven die ze ook in de vrije natuur krijgen. Dus liever geen fruit van de groenteboer. Want dat is gekweekt en bevat al snel twee keer zo veel energie als wild fruit, maar veel minder vezels. Het is de kunst dat de dieren toch de juiste hoeveelheid mineralen en vitamines krijgen.”
Daardoor bestaat het dieet van apen in menige dierentuin inmiddels voor het grootste deel uit groentesoorten, speciaal ontworpen brokken met een hoog vezelgehalte, verse takken en bladeren. „Suikerrijke wortels zijn daarbij echter weer uit den boze”, zegt Huisman. Bij de giraffes in Diergaarde Blijdorp in Rotterdam prijken bijvoorbeeld de bladeren van rozenstuiken op het menu.
Moddervette beren
De Nederlandse dierentuinen hebben volgens Huisman al flinke stappen gemaakt. Het probleem is ook niet van vandaag of gisteren. In 1998 was de eerste conferentie met dit thema in Rotterdam. Tussendoor waren er al zes congressen over het onderwerp in andere Europese steden. Ook in Amerika komt het veelvuldig ter sprake.
Overigens hoeven bij zwaarlijvigheid de seinen in de zoo’s niet altijd op rood te staan. Voor bepaalde dieren is overgewicht zo nu en dan van levensbelang. Beren bijvoorbeeld horen moddervet te zijn voordat de winter begint. „Dat hoort bij hun cyclus.”
