Leerlingen van csg Bogerman in Sneek hoeven zich niet meer in een les te vervelen als ze alles al snappen. Sinds de meivakantie volgen ze ’s ochtends een aantal verplichte vakken, zoals Nederlands, Engels en wiskunde. Maar ze mogen zelf bepalen bij welke vakken ze ’s middags zitten.

„Het nieuwe systeem moet ervoor zorgen dat leerlingen meer gemotiveerd zijn en zelfstandiger aan de slag gaan met hun leerontwikkeling”, vertelt teamleider Cees Vogelvanger van de vwo-afdeling.„Een leerling die bijvoorbeeld goed is in talen, kan misschien wel met één uur Engels per week toe. De extra tijd die dit oplevert, kan de leerling dan gebruiken om bijvoorbeeld zijn wiskunde bij te spijkeren.”

De keuzevakken zijn in eerste instantie alleen ingevoerd voor de leerlingen uit de tweede tot en met de vijfde klas van het vwo. „Volgend jaar wordt ook de zesde klas van het vwo erbij betrokken. Vanuit de andere afdelingen worden de ontwikkelingen op de voet gevolgd, maar er zijn nog geen concrete plannen voor de invoering van keuzevakken bij havo of vmbo.”

Reflecteren
De keuzevakken moeten ervoor zorgen dat de lessen beter aansluiten op het vervolgonderwijs. „Doordat de leerlingen moeten nadenken over hun leerbehoeftes gaan zij op hun eigen leerontwikkeling reflecteren, en dit is een belangrijke vaardigheid in het hbo en het wo.”

Tot nu toe werd het aantal uren dat per vak op het Bogerman werd gegeven gebaseerd op onder meer de weging die de overheid aan verschillende vakken hangt. „De school bepaalde in grote lijnen hoeveel uren de leerlingen per vak kregen. Met deze onderwijsvernieuwing gaan de leerlingen zelf bepalen wat voor hen goed is.” Het kan voorkomen dat docenten de leerlingen tijdens de keuze-uren met andere vakken helpen dan het vak waarvoor ze opgeleid zijn. „Als er bijvoorbeeld op een bepaald moment geen Nederlands wordt aangeboden, zou het ook zo kunnen zijn dat een leerling geholpen wordt door een docent die ook veel verstand van Nederlands heeft, maar bijvoorbeeld geschiedenis geeft.”

Volgens Vogelvanger staat tijdens de verplichte uren in de ochtend het vak centraal en krijgen de leerlingen les van een vakdocent. Bij de keuzevakken ligt een zwaarder accent op coaching en het aanleren van bepaalde studievaardigheden.

Opdrachten
De eerste reacties van de leerlingen op de proef zijn positief. „Ik vind het fijn dat we hierdoor beter leren om met keuzevrijheid en eigen verantwoordelijkheid om te gaan”, zegt Jasper van Dijk (16) uit vwo 5. Andries Jacobi (15) uit vwo 3 beaamt dit. „Voorheen vroeg ik mij bij de tweede les aardrijkskunde af wat ik er deed. Nu kan ik aan andere vakken werken. Het grote voordeel is dat ik nu bijna geen huiswerk meer thuis hoef te maken.”

Jorrit Kiestra (14) uit vwo 3 staat iets kritischer tegenover de keuzevakken. „Ik vind het wel leuk bedacht, maar ik kom erachter dat ik genoeg heb aan de verplichte uren in de ochtend. Ik zou het mooi vinden als de keuze-uren omgezet worden in vrije tijd.”
Jorrit is een voorstander van het oude systeem. „Dat was iets afwisselender. Je bent nu vooral opdrachten aan het maken tijdens de keuzevakken. Voorheen kon je tijdens de les nog eens wat vaker achterover hangen om naar een mooi verhaal van de docent te luisteren.”

Leerontwikkeling
De school past de formatie waarin jaarlijks wordt bepaald hoeveel uren er per vak nodig zijn niet voor de proef aan. Vogelvanger: „De toekomst moet uitwijzen waar de behoeftes van de leerlingen liggen. Misschien hebben de leerlingen gemiddeld meer behoefte aan vakken die nu niet veel worden gegeven. Doordat er een zwaardere nadruk op coaching van de leerlingen bij hun leerontwikkeling ligt, verwachten we echter niet dat de formatie moet worden aangepast.”

De proef loopt in eerste instantie tot de zomervakantie. „Na de vakantie gaan we tot de kerstvakantie weer over op het traditionele klassikale systeem. Die periode wordt gebruikt als ontwikkeltijd om de eerste proef te evalueren. Daarna komt er een tweede proefperiode, die tot de zomervakantie van 2018 loopt.”