Het kijken naar video’s via YouTube is populair. Ruim 85 procent van de Nederlandse tieners gebruikt de videosite. De helft van de 10-jarigen heeft zelfs al een smartphone en kan dus onbeperkt filmpjes kijken.

„Ik denk dat ruim twee derde van de reformatorische jeugd in hun kijkgedrag niet verschilt van de onkerkelijke jongere”, stelt Sjaak Jacobse, onderwijsadviseur op het gebied van nieuwe media. „Al zie ik dat er ook een groeiende groep is die behoefte heeft aan christelijke content.”

Nicam

Er is genoeg te zien op internet. Alleen al op YouTube wordt iedere minuut 400 uur aan videomateriaal geüpload. Op wat handige instructievideo’s na bestaat het grootste deel uit minder onderschuldige beelden. Muziekvideo’s met schaars geklede dames, vlogs waar veel in gevloekt wordt en fragmenten uit gewelddadige films.

Tijd voor een kijkwijzer op internet. Dat vindt Harry van der Molen, Tweede Kamerlid voor het CDA. „Mijn zoon van 7 kijkt regelmatig via YouTube naar filmpjes. Ik kan als ouder moeilijk bepalen of die wel geschikt zijn”, vertelde hij vorige week.

Het Nederlands Instituut voor de Classificatie van Audiovisuele Media (Nicam) is de maker van de kijkwijzer voor de televisie. Het ontwikkelde er ook al een voor op het web. Die is inmiddels getest en staat klaar om gebruikt te worden. Maar internationale bedrijven als Google, het bedrijf achter YouTube, willen er niet aan.

Hoe werkt die kijkwijzer? Dat wordt in een rapport over veiliger internet van het Nicam uitgelegd. Mensen die video’s uploaden, moeten een kleine enquête over het filmpje beantwoorden. Wordt erin gevloekt? Komt er geweld in voor? Dat soort vragen krijgt de uploader. Op basis van de uitkomsten rolt er een kijkwijzersticker uit. Dat is een pictogram dat bijvoorbeeld duidelijk maakt: ”Alleen geschikt voor twaalf jaar en ouder” of ”Deze video bevat griezelige beelden”. Die sticker komt in beeld voordat de video gaat afspelen. Je kunt zelf kiezen of je de video alsnog wegklikt, of niet.

Onderwijsadviseur Jacobse juicht de komst van een kijkwijzer op internet toe. „Waarom zou er voor betaald videomateriaal –tv-programma’s– wél gewaarschuwd moeten worden en voor gratis content niet? Een goede zaak als daarin één lijn wordt aangehouden.”

Jacobse zou graag een stapje verder gaan. „Het werkt denk ik beter als je bij iedere gestickerde video expliciet toestemming moet geven om hem te zien. ”Je gaat nu een video met grof taalgebruik bekijken. Stem je daarmee in?” Bij zo’n vraag worden jongeren zich bewuster van hun keuze.”

Kunnen jongeren zelf niet inschatten welke video’s fout zijn? „Gelukkig meestal wel. Maar handelen ze daar ook naar?” vraagt Jacobse, werkzaam bij Driestar educatief, zich af. „Wordt er in een video gevloekt, dan zul je waarschijnlijk nog wel denken: Hé, dit hoort niet. Maar het filmpje wegklikken is vaak lastig. De aanzuigende werking van het visuele zorgt ervoor dat je blijft kijken. Je bent zo geobsedeerd door het beeld dat je niet meer helder kunt reflecteren.”

Daarnaast lijken veel video’s fatsoenlijk, maar zijn toch gevaarlijk. „In veel tv-programma’s klinken misschien geen vloeken, maar wordt er wel een seculiere, liberale leer verspreid. Als je daar niet alert op bent, ga je ongemerkt zelf een wereldse denkwijze overnemen”, waarschuwt de voormalige jeugdwerkadviseur van de JBGG.

Geld verdienen

Het zal waarschijnlijk nog lang duren voor de waarschuwende pictogrammen op YouTube te zien zijn, vreest Jacobse. „De commerciële belangen zijn groot. Hoe meer er wordt gekeken, hoe meer geld eigenaar Google verdient.” Daarnaast kan de Nederlandse overheid een kijkwijzer niet verplichten, omdat Google een Iers bedrijf is. „Het is daarom extra belangrijk dat jongeren met hun ouders praten over hun kijkgedrag. Vraag jezelf vooral af: Kijk ik deze filmpjes tot eer van God? Of is het een vervulling van mijn eigen verlangens?"