Wat is er leuker dan Nederlandse literatuur lezen voor je studie? Niets, dacht Jenine uit Montfoort. Daarom koos ze voor de studie naar haar moedertaal. Inmiddels doet de twintigjarige student de educatieve master, en staat ze voor de klas op haar oude middelbare school, de Gomarus Scholengemeenschap. „Omdat ik de educatieve minor heb gedaan, mag ik nu al lesgeven in de onderbouw.”

Judith (20) is derdejaarsstudent en bezig met haar bachelorscriptie. „Die zal gaan over citaten van Augustinus in een middeleeuws werkje van Dirck Volkertsz. Coornhert. Het lijkt soms meer op theologie”, lacht ze. „Taal is echt mijn ding. Op de middelbare school had ik zes taalvakken. Heerlijk was dat. In klas drie wist ik al dat ik Nederlands wilde studeren. Je kunt zoveel kanten op met deze studie.”

Taalkunde, taalbeheersing en literatuur. Om deze drie zaken draait het bij de studie Nederlands. „Hoe leren kinderen een taal? Welke taalstoornissen heb je? Hoe ontstaan dialecten? Over die vragen denk je na bij taalkunde”, legt Jenine uit. „Bij taalbeheersing denk je misschien aan spelling en grammatica, maar dat is het absoluut niet”, gaat ze verder. „Het draait bij dat vak vooral om de communicatieve kant van teksten − hoe je taal zo optimaal mogelijk kunt gebruiken. Met welke signaalwoorden maak je een boodschap begrijpelijk?”

Bovengemiddeld veel christelijke jongeren kiezen voor Nederlands, merkt Judith. „Ik startte drie jaar geleden met veertig studenten, waarvan er tien christen waren. Ik verwachtte in een seculiere wereld terecht te komen, maar dat voelde niet zo.” De student uit Hoevelaken merkte dat ze bij het begin van de studie een voorsprong had op seculiere studenten. „Oude literatuur was voor mij eenvoudiger, omdat ik de taal van de Statenvertaling ken.”

Ook Jenine merkte dat haar reformatorische achtergrond een voordeel was. „De moraal en leefwereld die je in eeuwenoude boeken vindt, heeft raakvlakken met de bevindelijk gereformeerde cultuur. Dat maakte het voor mij makkelijker om die boeken te begrijpen.” Dat er onder refo’s een sterke leescultuur is, ziet de Monfoortse ook als een verklaring voor het hoge aantal christelijke studenten Nederlands. „Al neemt dat lezen sinds de komst van het internet wel af, vrees ik.”

Reynaerde

Steeds minder jongeren kiezen voor Nederlands. Het vak is niet meer aantrekkelijk en dat komt vooral door de invulling van het vak op middelbare scholen, denkt Judith. „Het is uiteindelijk de schuld van examenmakers. Sinds een aantal jaren hoef je bij de eindtoets alleen maar wat vragen over tekstbegrip te maken. Dat is toch niet waar Nederlands om draait? Literatuur is veel belangrijker.”

Maar die examenmakers denken: Wat heb je eraan om ”Van den vos Reynaerde” uit te pluizen? Een tekst goed begrijpen; daar hebben leerlingen later in de maatschappij toch meer aan? „De waarde van literatuuronderwijs wordt onderschat”, reageert Judith. „Boeken zijn een afspiegeling van de maatschappij. Iemand die veel literatuur leest, kan maatschappelijke ontwikkelingen beter in perspectief plaatsen.”

Literatuur is ook gewoon veel leuker, vindt Jenine. „Maar omdat ze op de middelbare school vaak beginnen met moeilijke, middeleeuwse literatuur, haken veel leerlingen meteen af. Het zou wellicht schelen als docenten eerst hedendaagse, laagdrempeliger literatuur behandelen.”

Op Judiths eigen middelbare school, het Van Lodenstein College, werd nog wel aandacht aan literatuur besteed. „Daar lopen een paar oudere docenten rond die de waarde ervan begrijpen. Maar bij het bijlesinstituut waar ik werk, kom ik leerlingen tegen die nauwelijks literatuuronderwijs meer krijgen. Dat is echt triest.”

Diepste gevoelens

Engels is tegenwoordig toch veel belangrijker? Waarom zou je nog zoveel aandacht besteden aan Nederlands? „Je moedertaal is zó belangrijk. Alleen daarin kun je je diepste gevoelens en emoties onder woorden brengen”, legt Judith uit.

„Het Nederlands bepaalt voor een deel onze identiteit. En vooral boeken zijn daar onderdeel van. Als we de schat aan Nederlandse literatuur verwaarlozen, gaat een deel van onze identiteit verloren”, gaat Judith enthousiast verder. „Dat bedoel ik overigens niet nationalistisch; je moet je eigen land niet boven andere volken verheffen. Maar als we onze taal laten ondersneeuwen door het Engels, gaat een deel van het samenleven verloren. Die persoonlijke meerwaarde van taal zou op de middelbare school veel meer aandacht moeten krijgen.”

Jenine hoopt vurig dat er meer scholieren voor Nederlands kiezen. „Er zijn nu al te weinig docenten Nederlands, dat worden er anders alleen maar meer. Dan komen we in een vicieuze cirkel.” Juist nu er veel vluchtelingen en asielzoekers naar ons land komen, is het volgens de docent belangrijk om goede neerlandici te hebben. „Er is veel onderzoek en mankracht nodig om al die mensen Nederlands te leren. Dus, leerlingen: doe eens gek en ga Nederlands studeren.”