LET OP: Dikgedrukte woorden met een stippellijn eronder bevatten extra uitleg. Ga met je muis op het woord staan en de uitleg verschijnt.
Wat houdt een atoomprogramma in?
Een atoomprogramma, ook wel kernprogramma genoemd, is een plan waarin staat wat een land gaat doen in nucleair opzicht. Nucleair is een term voor alles rond kerncentrales, bestralingen als bestrijding van kanker, atoombommen en alles wat met straling en atoomsplitsing te maken heeft. Het kan dus handig zijn, maar het grote nadeel is dat het ook vernietigend kan werken.
- Jaren '50 - '70
In deze jaren heeft Iran samengewerkt met de VS en later ook met Duitsland om onderzoek te doen. Vooral het opwekken van energie en het medische gebruik van nucleaire middelen stond op de agenda. Deze samenwerking was veilig omdat Iran door een zogenaamde sjah werd geregeerd. Deze leiders werden door het westen als betrouwbaar gezien en vormden dus geen gevaar.
- 1979
De Iraanse revolutie vond plaats en de sjah werd afgezet als leider van het land. De geestelijkheid greep de macht. Die geestelijkheid was tegen Amerika en dus was er geen Westerse steun meer voor het atoomprogramma.
- Jaren '80
In de oorlog met Irak werd de Iraanse kerncentrale vernietigd. Na deze oorlog begon het kernprogramma opnieuw dankzij China, Rusland en Pakistan. Zij leverden de producten die Iran nodig had om weer te beginnen.
- 2002
Er zouden twee centrales in ontwikkeling zijn voor het opwekken van energie. Het Internationaal Atoomagentschap (IAEA) en verschillende westerse landen gaan zich ermee bemoeien omdat ze het doel van de centrales niet vertrouwen. Zij denken dat Iran bezig is met het bouwen van een atoombom.
- Juni - juli 2006
De VN-Veiligheidsraad (organisatie voor wereldvrede) eist dat Iran stopt met haar atoomprogramma. Het IAEA wil inspecties uitvoeren op plekken waar Iran aan nucleaire technologie werkt. De zes wereldmachten (de Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland) gaan daarover met Iran in gesprek. Er volgen straffen van die Verenigde Naties, die tussen 2007 en 2010 strenger worden.
- 2007 - 2009
Om een kerncentrale te laten werken, is verrijkt uranium nodig. Die grondstof werd eind 2007 door Rusland aan Iran geleverd en op 25 februari 2009 trad de centrale voor het eerst in werking. Succesvol. Het probleem was dat Iran voor het westen stiekem te werk ging en dus wist niemand waar het land precies mee bezig was.
- Eind 2009
Iran kondigt aan tien nieuwe kerncentrales te gaan bouwen. Westerse landen, en vooral Israël en de VS, schrikken en kondigen nieuwe maatregelen aan om de veiligheid te garanderen.
- 2011 - 2012
De VS lanceren economische sancties tegen Iran. De EU volgt met maatregelen tegen de invoer van Iraanse olie, het belangrijkste exportproduct van Iran.
- Juni 2013
De Iraanse economie krimpt door de sancties en de olie-export loopt terug. Hassan Rouhani wordt gekozen tot president. Het nucleair overleg verloopt nu beter. In dat overleg moet een akkoord bereikt worden waarin Iran openheid van zaken geeft in ruil voor het exporteren van olie.
- November 2013
Er lijkt een begin tot overeenstemming te zijn. Nucleaire activiteiten worden beperkt en de sancties worden deels opgeheven. Er komt een deadline voor een volledig akkoord maar die wordt drie keer verschoven. De deadline verschuift naar 30 juni 2015.
- April 2015
Er ligt een basisakkoord over het opheffen van sancties en indammen van Irans atoomprogramma. Een maand later worden de gesprekken hervat in Wenen bij het IAEA, met onder anderen de Amerikaanse minister John Kerry (Buitenlandse Zaken) en zijn Iraanse ambtgenoot Mohammad Javad Zarif. Een definitieve overeenkomst blijft uit.
- Juli 2015
De gesprekken verlopen goed, maar er is verdeeldheid over een wapenembargo tegen Iran.
De Westerse landen willen dat dat verbod blijft. Ook wil Iran niet dat buitenlandse inspecteurs militaire terreinen gaan onderzoeken.
- 13 juli 2015
Er lijkt een historisch akkoord te zijn. In ruil voor openheid en toegang voor inspecteurs, worden het wapenembargo en andere sancties opgeheven.
