Steeds meer mensen willen graag digitaal geld bezitten. Iedere dag openen burgers over de hele wereld meer dan 100.000 accounts op marktplaatsen waar ze deze munten kunnen kopen. En dat is niet verwonderlijk, want de muntjes stijgen snel in waarde. Aan het begin van 2017 waren alle internet­munten bij elkaar nog goed voor 15 miljard euro. Afgelopen donderdag om 14.00 uur was dat 580 miljard euro. 

Op dit moment zijn al die valuta bij elkaar ongeveer evenveel waard als alle goederen en diensten die in een jaar tijd binnen de Nederlandse landsgrenzen worden geproduceerd. Met dít verschil: volgens de politiek, de banken en professors is die hoge waarde van internetmunten gebakken lucht. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) weigert de bitcoin te zien als een betaalmiddel. En minister Hoekstra van Financiën benadrukte pas nog dat een investering in digitale munten „volledig voor eigen risico” is. Topmannen van WallStreet­ondernemingen laten zich nog onvoorzichtiger uit. „Een luchtspiegeling”, „één grote fraude” en „een plaag”, zo vatten de beursmiljardairs de bitcoinhype samen.

Hoe Rabobankeconoom en hoogleraar geldwezen Wim Boonstra deze ontwikkeling ziet, is ook niet hoopgevend voor beleggers in internetmunten. De hoogleraar noemt internetmunten „een zeepbel met karakteristieken van een piramidespel”. 

Onheilsprofeten
Maar over al die waarschuwingen halen crypto-investeerders de schouders op. Ze blijven alsmaar nieuwe internetmunten kopen. Topbankiers, toezichthouders en niet-technologische wetenschappers zijn slechts onheilsprofeten die de technologie niet snappen, menen ze.

In Nederland waren er in oktober 2017 al 135.000 huishoudens met cryptomunten (zie ”Zo werkt een internetmunt”), becijferde Kantar TNS (voorheen TNS NIPO). Nog eens 150.000 huishoudens overwogen op dat moment de aanschaf van internetmunten. Op verjaardagsfeestjes bieden amateurinvesteerders tegen elkaar op. „In juni kocht ik voor 250 euro aan VEN. Nu zijn ze 11.000 euro waard.” Of: „Bedankt voor je tip om te investeren in XML. Ik heb al 400 procent winst sinds vorige week.”

De investeerders vormen gemeenschappen op sociale media als Slack en Telegram. Verdubbelt een munt in waarde? Dan sturen de leden elkaar pictogrammen van raketten. Deze koers gaat „to the moon!” bemoedigen ze elkaar. Wanneer de bitcoinkoers weer eens een procent of veertig zakt en de experts op de radio verkondigen dat vandaag de bubbel kan barsten, klinken in de echokamers van de cryptoliefhebbers nog steeds optimistische geluiden. „Dit is slechts een koerscorrectie. Vasthouden die munten”, beveelt men elkaar aan. Gevolgd door nog een tip. „Dit is het moment om nieuwe munten in te slaan. Ze worden nooit meer zo goedkoop.”

Bahama’s
Een van de gezichten van het crypto-optimisme is John McAfee. Hij gelooft dat één bitcoin in 2020 minstens een miljoen dollar waard is. Op dit moment is één bitcoin iets meer dan 10.000 dollar waard.

Uit dat extreme vertrouwen over de toekomst van digitaal geld slaan criminelen graag een slaatje. Elke dag worden er ergens ter wereld nieuwe internet­munten gemaakt door jongens met verstand van technologie. Soms schuilt in de munt inderdaad een sterk staaltje techniek dat geld waard is, maar vaker hebben de ontwikkelaars een vaag idee dat ze promoten op een gelikte website. Zulke ontwikkelteams creëren de munten enkel om anderen op te lichten. Want wanneer nieuwe digitale munten worden geveild door de ontwikkelaars geven zogeheten durfinvesteerders vaak miljoenen uit aan zo’n muntje.

Soms verdienen ze daar veel geld mee, maar een andere keer staan ze met lege handen. Want als de munten miljoenen waard zijn, verkoopt het ontwikkelteam bij een exploderende koers de aandelen die het voor zichzelf heeft achtergehouden. Als gevolg daarvan stort de koers weer in. De speculanten staan met lege handen, terwijl de technische jongens op het strand van de Bahama’s liggen.

Doodstraf
Veilingen van cryptovaluta, Initial Coin Offerings (ICO’s), zijn vergelijkbaar met de klassieke beursgang van een bedrijf. Een beursgenoteerde onderneming geeft aandelen uit, een bedrijf in cryptoland veilt munten om eigen vermogen te creëren. Alleen zijn er voor ICO’s in Nederland (nog) geen regels. Muntveilingen worden dan ook met argusogen bekeken door de Nederlandse toezichthouder AFM. In China kun je voor een digitale muntveiling zelfs de doodstraf krijgen.

Voor- en tegenstanders zijn het erover eens dat de technologie achter veel populaire alternatieve cryptovaluta baanbrekend is. Internet maakte het mogelijk om informatie eenvoudig te versturen, door het blockchain­protocol (zie ”Het succes van de bitcoin”) kun je waarde nu ook digitaal op slaan en zenden. Maar over de fundamentele betekenis van deze techniek kunnen we tot nu toe slechts speculeren.

 

Zo werkt een internetmunt

Een internetmunt (cryptocurrency) is niets anders dan een versleutelde computercode waar mensen geld voor overhebben.
Zo’n code wordt gemaakt door met computers ingewikkelde wiskundige opgaven op te lossen. Vandaar ook de naam cryptocurrency. ”Crypto” komt van cryptografisch, versleuteld. ”Currency” is het Engelse woord voor munteenheid.
Wie één wiskundige opgave oplost, wordt beloond met een stukje code. Die code kun je opslaan in een digitale portemonnee, maar kun je ook via internet verkopen aan andere mensen. Er bestaan marktplaatsen op internet waar mensen onderling internetmunten verhandelen.
De grootste en bekendste cryptocurrency is de bitcoin. Net als andere internetmunten wordt de bitcoin wordt gezien als digitaal geld. Het doet immers precies hetzelfde als een boekenbon. Ook daarbij koop je met echt geld een stukje papier dat een waarde vertegenwoordigt.
Naast de bitcoin zijn er nog heel veel andere munten gemaakt. Dat zijn zogeheten altcoins; alternatieve munten. Iedere ”coin” zit technisch anders in elkaar. De mensen die deze munten maken, beloven dat deze in de toekomst de wereld zullen veranderen.