Ieder jaar kloppen er zo’n 45 van huis weggevluchte meisjes aan bij de Kalas-meisjeschool in Amudat, soms na tientallen kilometers lopen, op zoek naar de school.

Dat kloppen is trouwens letterlijk, want het schoolterrein kom je niet zomaar op. Hoog prikkeldraad en een gesloten poort geven het gebouw de aanblik van een vesting en dat is maar goed ook. Regelmatig staan woedende vaders buiten de poort te roepen: „Ik wil mijn koeien hebben, breng mijn dochter naar buiten!” Als hongerige wolven struinen ze vaak rond de school –vaders, broers, neven of ooms– omdat ze de aanwas van hun veestapel aan hun neus voorbij zien gaan: hun dochter, zus of nicht verschuilt zich achter prikkeldraad. Af en toe moet zelfs de politie eraan te pas komen om mannen daar tot bedaren te brengen.

Nog maar twee maanden geleden kwam de 15-jarige Christine uit het dorp Loro naar de school gerend, na voor de zoveelste keer te zijn afgeranseld door haar broer. Haar vader en moeder waren al jong overleden en zodoende was Christine overgeleverd aan de grillen van de oudste broer. Die wist wel een goede bestemming: als bruid van een oude man, en die zou daar een fiks aantal koeien voor betalen. De besnijdenis was geregeld en kon alvast in de prijs worden meegenomen.

Drie keer probeerde Christine ervan door te gaan om te ontkomen aan dit vooruitzicht, drie keer werd ze teruggehaald en door haar broer afgeranseld.

De laatste keer begon ook haar tante zich ermee te bemoeien. Als ze zich bleef verzetten was het maar beter dat er een eind aan haar leven kwam, was haar boodschap. De schande voor de familie werd door Christines gedrag te groot. Tante liet het niet bij woorden. Ze knoopte een touw om Christines nek en sleurde haar naar een boom. Christine verzette zich fel en tante bond op het nippertje alsnog in. Tot nog toe had Christine haar verhaal schijnbaar onbewogen verteld, maar nu ze over die worsteling met haar tante begint, rollen de tranen over haar wangen.

Christine is nu veilig, al huivert ze bij de gedachte dat de mannen haar toch een keer kunnen komen halen. Zulke bedreigingen krijgt ze ook geregeld te horen: we pakken je terug!

De rest van haar leven op school blijven, is ook geen mogelijkheid en daarom zijn er programma’s voor terugkeer naar het dorp van herkomst. Tijdens vakanties gaan meisjes soms op proef terug. Reken maar dat ze dan stijf van spanning naar de hutjes van hun familie schuifelen! Voordat zoiets gebeurt, is er meestal stevig met ouders en vooral vaders gepraat door begeleiders van de meisjes.

Natuurlijk verdienen meisjes als Christine respect voor hun verzet tegen barbaarse praktijken als het uithuwelijken en het besnijden van meisjes. Veel meer Pokot-meisjes kunnen géén kant op en zijn gevangenen van diepgewortelde tradities binnen de families. Een eenvoudig schooltje in hun omgeving (en bij voorkeur zónder prikkeldraad), kan dat veranderen en ook hun de kans geven op een waardiger leven.

Besneden worden: gruwelijk en uiterst pijnlijk

Het besnijden van meisjes komt neer op regelrechte verminking. En toch gebeurt het nog steeds dat meisjes elkaar pressen om het te ondergaan. Van een religieuze oorsprong van het besnijden van meisjes lijkt bij de Pokot in Uganda geen sprake. Een tiental jaren terug was besneden worden nog redelijk normaal onder meisjes, vertelt Anna Lomoler (38).

ij heeft jaren als ”snijder” (”cutter”) meisjes behandeld. Het was in haar tijd nog een echt groepsgebeuren van zo’n vijftig meisjes tegelijk, waarvoor het dorp feestvierde. Wie zich liet besnijden, kreeg nieuwe kleren. Een grimmige kant was dat Pokot-meisjes elkaar opjutten om het te laten doen, en ook jongens zetten meisjes onder druk. Anna: „Wie het niet liet doen en zich stilhield, werd al snel als lafaard ontmaskerd. Daarom bleef ook ik bij mijn moeder aanhouden om toch maar besneden te mogen worden.”

Nadelen
Van sociale druk is nog steeds sprake in de gesloten gemeenschappen van de Pokot. Zolang meisjes niet naar school gaan, blijft de kans aanwezig dat ze zich onder druk van de groep laten besnijden. Zitten ze op school, dan komen ze in een andere wereld en leren ze de grote nadelen van het besneden worden kennen. En die nadelen zijn er zeker, vertelt Paulina, die voor ZOA vanuit Amudat actief is in het voorlichten van meisjes en hun ouders. „Voor vrouwen is het leven na een besnijdenis een regelrechte martelgang. Ze herinnert zich nog dat ze op haar 13e om zes uur ’s ochtend behandeld werd en pas om tien uur ’s avonds merkte dat het bloeden enigszins was gestopt. „Ik raakte daarna bewusteloos door al het bloedverlies.”

Urine
In een hut ver van de bewoonde wereld verblijven de meisjes tot de wond is genezen. Hun benen worden tegen elkaar gebonden om dat proces te versnellen. Vooral plassen was dan een ellende. Anna laat zien hoe ze dat deed en gaat op haar rug liggen met de benen tegen een boom omhoog. „De urine mocht niet in de wond komen en druppelde langs je onderrug naar beneden.” Pijnlijk was ook seksuele gemeenschap, want dan moest de gedichte wond toch weer open. Mannen geeft dat juist een kick: ze ervaren het als een vorm van ontmaagding van de vrouw. En dan zijn er nog de bevallingen die vanwege het verminkte lichaamsdeel uiterst pijnlijk en moeizaam verlopen.

RD-actie voor achtergestelde kinderen

De RD-actie van dit jaar is bedoeld voor een onderwijsproject in het noorden van Uganda, waarbij drie christelijke organisaties uit Neder land samenwerken: ZOA, Net Foundation en Light for the World.

Voor de ongeveer 10.000 kinderen in het district Nwoya en voor de evenzovele kinderen in het district Amudat willen we met onze actie iets betekenen. Ze zijn verstoken van goed basisonderwijs. Het ontbreekt er aan van alles: goede gebouwen, voldoende materialen en aan onderwijzers.

Beide gebieden hebben jarenlang geleden onder burgeroorlog, en dat eist nog altijd zijn tol als het gaat om de armoede en gebrekkige ontwikkeling ter plaatse. Het bijzondere van onze actie is dat we vooral oog hebben voor achtergestelde kinderen in deze gebieden: gehandicapte kinderen, jongens die kinderarbeid moeten doen en meisjes die zo jong als mogelijk is worden uitgehuwelijkt. Juist hun willen we met deze actie een kans geven op onderwijs, ook al vraagt dat aanpassingen van de school. Vandaar het motto van de actie: ”Alle kinderen naar school”.

Steun de actie via: steundel.nl