Even de telefoon aan de kant leggen, de notificaties op stil zetten, een app gebruiken om de schermtijd in de gaten te houden: een behoorlijk deel van de jongeren is bewust met zijn internetgebruik bezig. Volgens het onderzoek grijpt 40 procent van de jongeren regelmatig in zijn online gedrag in.

Jeroen van der Laan, practor mediawijsheid aan het Hoornbeeck College en uitvoerder van het onderzoek, is „positief verrast” door de uitkomst. „We zijn snel geneigd om aan de negatieve kant te hangen als het gaat om jongeren en media. Maar we moeten met twee woorden spreken. De positieve kant ook benadrukken.”

Tien Geboden

Tegelijk uit hij zijn zorgen over de rol die de Tien Geboden spelen in het internetgebruik van jongeren. Op de vraag of ze hun online activiteiten toetsen aan de Bijbel, zegt 29 procent ja. 9 procent zegt dat het voor hem of haar niet belangrijk is en 62 procent ”heeft er nog nooit over nagedacht”. „Blijkbaar is de Bijbel voor een grote groep jongeren in hun internetgebruik niet richtinggevend. Dat vind ik ronduit zorgelijk.”

Een klein deel van de ondervraagde jongeren heeft een hulpmiddel om zijn internetgebruik in de gaten te houden. De apps Yona en Apple schermtijd worden door 28 procent van de jongeren gebruikt, met name mbo’ers. Van der Laan heeft hier geen eenduidige verklaring voor. „Vwo’ers denken misschien dat ze de app niet nodig hebben. Maar denkers zijn wel vaker online, dus zou ik verwachten dat zij zo’n app meer gebruiken.”

Uit het onderzoek blijkt verder dat videostreamingsdiensten inmiddels zijn ingeburgerd onder jongeren. De helft van de ondervraagden heeft een (gedeeld) abonnement op Netflix of Videoland. Wekelijks wordt er heel wat afgekeken: 60 procent van de jongeren kijkt meerdere keren per week een film of serie.

Hoe ouder, hoe mediawijzer de jongeren lijken te worden. Jongeren van achttien jaar en ouder verwijderen vaker apps van hun telefoon, gebruiken minder media ter ontspanning en toetsen hun internetgebruik vaker aan de Bijbel. Volgens Van der Laan is het aannemelijk dat jongeren zich vanaf hun achttiende meer bewust zijn van hun online gedrag en van de gevolgen daarvan. Daarnaast kan er een praktische reden zijn: jongeren ouder dan achttien werken vaak al. „Dan is er minder tijd voor amusement.”

Speelfilms

Het kijken van speelfilms neemt bij jongeren ouder dan achttien opvallend genoeg juist toe. Van der Laan kan dit „niet rijmen” met het feit dat jongeren op oudere leeftijd hun internetgebruik meer aan de Bijbel toetsen. „In mijn ogen zijn speelfilms op Netflix en de Bijbel lastig aan elkaar te verbinden. Jongeren horen op zondag een boodschap die haaks staat op wat ze in de series zien.”

De practor mediawijsheid, die geregeld lezingen voor jongeren verzorgt, ziet in de dagelijkse praktijk hoe populair Netflix onder jongeren is. „Maar als ik vraag om een speelfilm voor volwassenen te noemen waarin niet één van de geboden wordt overtreden, blijft het stil. Die films zijn er niet, geven jongeren toe.”

Van der Laan hoopt dat de resultaten van het onderzoek voor opvoeders en jongeren een aanleiding zijn de online activiteiten onder de loep te nemen. „Dat ze zien: heel veel jongeren gaan er wèl bewust mee om.”

Hoe ouder, hoe wijzer

Voor het onderzoek ondervroeg het practoraat ”Onderwijs online” van het Hoornbeeck College 2275 jongeren in de leeftijd van 13-21 jaar. De jongeren, afkomstig uit het reformatorische vmbo-, havo- vwo- of mbo-onderwijs, werd onder meer gevraagd of ze een app (Yona of Apple schermtijd) gebruiken om hun onlinegedrag in de gaten te houden.

Hoe ouder de jongere, hoe bewuster hij zich is van zijn online gedrag. Meisjes zijn over het algemeen mediawijzer dan jongens: ze maken zich eerder zorgen over hun internetgebruik, verwijderen sneller apps van hun mobiel en toetsen hun online activiteiten vaker aan de Bijbel.