Als je wat aan tegenvallende schoolresultaten wilt doen, is er nu het boek ”Ik weet niet, het lukt gewoon niet” van oud-docente en coach Jeanette van Dijk. Er zijn veel boeken voor volwassenen over pubers. Maar dit boek is voor scholieren zelf. Uit de inleiding: „Het helpt je om te ontdekken wat jou in de weg staat om goede schoolresultaten te halen. En het geeft je instrumenten in handen om daar wat aan te doen. Want dat kun je, zelfs als je soms verzucht: „Ik weet het niet... het lukt gewoon niet.”

Oorzaken
Volgens het boek kunnen er vier oorzaken zijn wanneer het met je schoolwerk spaak loopt:
1. Je hebt het verkeerde schooltype gekozen.
2. Bepaalde vakken zijn te moeilijk.
3. Je hebt onvoldoende vaardigheden.
4. Het probleem zit in je persoon of je persoonlijke situatie.

Dankzij allerlei inzichtgevende opdrachten kom je erachter welke drempel voor jou de reden van slechte schoolresultaten is. Kun je bijvoorbeeld niet plannen of samenvatten? Dan ligt het aan je vaardigheden. Leidt een gebrek aan motivatie tot uitstelgedrag? Dan zit het probleem in je persoon.
Dieper liggende oorzaken van onderpresteren, zoals bijvoorbeeld hoogbegaafdheid, pesten of ziekte, komen ook aan bod.

Mentale knop
Interessant wordt het in het hoofdstuk dat beschrijft hoe je over de drempels heen komt. De oplossing voor het eerste probleem is kort en duidelijk: zoek een andere school of schooltype. De auteur geeft daarbij praktische tips.
Heb je geen wiskundeknobbel, vind je een vak gewoon te moeilijk? „Gefeliciteerd, dat betekent dat je nu kunt leren om: een probleem te analyseren, (...) een plan van aanpak te maken, (...) te investeren in wat je wilt bereiken.” De mentale knop moet om, hoe moeilijk dat ook is.
Meer dan de helft van het boek gaat over hoe je je vaardigheden kunt opkrikken (probleem 3) of hoe je je als persoon kunt ontwikkelen (probleem 4).
Vaardigheden kun je namelijk leren, aldus de auteur. Bij schoolwerk is de leermethode bijvoorbeeld van groot belang. Vier tips:

1. Richt je geheel op je taak. Geen muziek, geen mobieltje.
2. Wees reëel. Verwacht niet dat je binnen twintig minuten een hele bladzijde idioom beheerst.
3. Wees creatief. Maak in je hoofd een verhaaltje of een tekening bij het geleerde.
4. Leg verbanden. Verzin een ezelsbrug die heel logisch of juist heel absurd is.

Een andere tip is het aanpassen van de leerstijl op je hersenen. De verschillende soorten geheugens zijn bij de een sterker dan bij de ander:
1. Auditief (je onthoudt makkelijk wat je gehoord hebt).
2. Visueel (je onthoudt makkelijk wat je gezien hebt).
3. Motorisch (je onthoudt makkelijk als je een handeling hebt uitgevoerd).
4. Muzikaal (je onthoudt makkelijk wat op muziek of een bepaald ritme binnenkomt).

Denk niet: „Zo ben ik nu eenmaal”

Bewustwording
Veel pagina’s zijn gewijd aan bewustwording over je manier van werken en de prikkels die binnenkomen. Is je motivatie in orde? Kun je zin maken voor huiswerk? Hoe krijg je de juiste houding –ook wel mindset genoemd– om succesvol te leren?

Aandacht is er ook voor hoe je bent als persoon en hoe je je toekomst ziet. Je krijgt inzicht in je kwaliteiten en je zwakke kanten. Om de langere termijn in het oog te houden moet je koers houden en geen zelfsaboterende gedachten toelaten. Voorbeelden van zulke gedachten zijn: „Ik kan het nu niet opbrengen.” „Het helpt toch niet.” „Het ligt niet alleen aan mij.” En: „Zo ben ik nu eenmaal.”

Het boek eindigt met een lijst met motto’s van beroemdheden. Een Bijbeltekst ontbreekt. Ter relativering van aardse wijsheid zou Spreuken 9:10 niet misstaan: „De vreze des Heeren is het beginsel der wijsheid, en de wetenschap der heiligen is verstand.”

N.a.v.: Ik weet niet, het lukt gewoon niet. Krijg zelf grip op tegenvallende schoolresultaten! Jeanette van Dijk; uitg. SWP, Amsterdam, 2015; ISBN 978 90 8850 520 1; 135 blz.; € 17,50.