Het probleem

Herkenbaar: ben je iets aan het lezen, kom je erachter dat je ergens anders aan denkt. Het gevolg? Je hebt geen idee meer van wat je net las. Nou, je bent niet de enige. Zo’n 93 procent van de mensen is tijdens het lezen snel afgeleid. Door onderbrekingen en afleidingen zou je gemiddeld 2,1 uur per dag verliezen. Dat klinkt overdreven, maar dat er veel effectieve tijd verloren gaat, is zeker.

Tigchelaar schetst nog meer problemen die je zult herkennen. Want wie raakt er tegenwoordig niet bedolven onder de hoeveelheid informatie die er over hem wordt uitgestort? Het zorgt ervoor dat je iets vaak maar half leest of zelfs links laat liggen of wegklikt. Op die manier kun je belangrijke informatie missen. Daarnaast vergeten we binnen een dag ongeveer 70 procent van de informatie die we tot ons namen.

De oplossing

In ”Lezen, weten en niet vergeten” doet de auteur je (onderbouwd met wetenschappelijke literatuur) een methode aan de hand waarmee je informatie sneller verwerkt en onthouden beter en vooral gemakkelijker gaat. Tigchelaars UseClarkmethode bestaat uit acht principes.

Principe 1. Hoe goed je hersenen functioneren, is afhankelijk van de methode die je gebruikt.

Met dit principe tackelt Tigchelaar het eerste wijdverbreide vooroordeel. Hoe goed je je kunt concentreren of hoe goed je informatie kunt onthouden, heeft weinig te maken met je leeftijd of intelligentie. Het hangt vooral af van welke methode je gebruikt.

Principe 2. Vul de leegte op.

Als je lesstof aan het lezen bent, loop je al snel tegen een probleem aan: je brein is zó slim dat het sneller werkt dan jouw leestempo. Met als gevolg dat je tijd over hebt om aan andere dingen te denken en dus afdwaalt met je gedachten. Dat zorgt er weer voor dat je informatie minder goed opneemt. Door de leegte op te vullen, bijvoorbeeld door je leestempo op te voeren, kun je je beter concentreren.

Principe 3. Omarm single tasking.

Onze bewuste aandacht kan zich maar op één ding tegelijk richten. Als je meerdere taken tegelijk doet, of vaak en snel wisselt tussen activiteiten dan gaat dit ten koste van elke taak. Het klinkt tegenstrijdig, maar: vergeet tijdens het lezen om te onthouden en je zult het gelezene beter onthouden. Het bestuderen van teksten kun je het best indelen in blokken: eerst alleen lezen, daarna samenvatten of een soort testje om te kijken of je de informatie tot je hebt genomen. 

Principe 4. Verbind.

Een ander principe is het verbinden van informatie met voorkennis of in structuren. Zo zul je de cijfer- en lettercombinatie USA2001CIA911FBI beter kunnen onthouden dan deze: RWP7332NML488ZVO. Probeer maar eens.

Je hersenen vergeten op zichzelf staande informatie nu eenmaal snel, ze verbinden zaken graag met iets wat je al weet. Geheugenatleten koppelen informatie aan concrete kamers of aan objecten, zoals de meubels in hun huis. Met dit zogeheten Locisysteem kunnen ze indrukwekkende lijsten data, namen of telefoonnummers onthouden. Op die manier memoriseerde Johannes Mallow in vijftien minuten 937 getallen.

Principe 5. Onze hersenen willlen actief betrokken zijn

In het boek maakt de breinexpert gehakt van oude, beproefde leermethoden. Want al het oefenen, blokken en stampen ten spijt, als je dat op een passieve manier doet, leer je er weinig van. Alleen herhalen helpt niet, je moet ervoor zorgen dat je je hersenen actief bij het onthouden betrekt. Dat is een van de principes. Test jezelf, stel vragen, dat heeft wél zin.

Principe 6. Beelden zijn de taal van ons geheugen.

Door informatie om te zetten in beelden, spreek je de taal die hersenen het prettigst vinden. Heet iemand Henk? Denk aan een tank. Ben wordt Big Ben, naar de beroemde torenklok in Londen. Gegarandeerd succes bij het onthouden van namen!

Principe 7. Creativiteit: de duct tape van ons geheugen.

Creativiteit zorgt ervoor dat informatie krachtiger wordt opgeslagen in het geheugen. Want als je bijvoorbeeld bij het onthouden van de naam een vleugje creativiteit gebruikt, gaat onthouden nog beter. Neem de naam Pieter, dat wordt dan niet simpelweg gieter. Nee, bij het geven van een hand denk je aan een gieter die je leeggooit boven op Pieter.

Principe 8. Leer niet te veel!

Het is mogelijk te veel te leren en daardoor een lagere score te halen. Te lang achter elkaar werken, leren, lezen of te veel informatie tegelijkertijd opnemen, zorgen ervoor dat je minder onthoudt. Dat heeft ook concequenties voor bijvoorbeeld de lengte van samenvattingen: hoe meer je opschrijft, hoe minder goed het blijft hangen.

Tot slot

Misschien begin je te sputteren tijdens het lezen van dit artikel: „Onthouden? Dat is toch iets van vroeger. Tegenwoordig heb je internet. Google weet alles!” Daar is de auteur het absolúút niet mee eens. Minder onthouden heeft een groot nadeel. „We hebben weinig parate kennis meer. Dit zorgt ervoor dat we veel minder goed in staat zijn om kennis met elkaar te verbinden.” Op die manier kom je dus minder snel tot inzichten. „Doorbreek de oppervlakkigheid”, geeft Tigchelaar als tip mee.

Een andere mogelijkheid zou zijn: met z'n allen minder informatie produceren. Wat niet neergepend is, hoef je ook niet te lezen en kun je ook niet vergeten. Tijd dus om te stoppen over dit interessante en praktische boek. Het artikel is lang genoeg.

Lezen, weten en vergeten. Mark Tigchelaar; uitg. Unieboek | Het Spectrum bv, Houten, 2015; ISBN 978 90 0034 432 1; 150 blz.; € 14,99.