Bekijk onderaan deze webpagina de videoreportage.


Tijdens het compleet verzorgde uitje bezochten de zeven winnaars het Letterkundig Museum en de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag.

„Hoe moeilijk moet het zijn voor een redacteur van een uitgeverij om al die handschriften te lezen?”

Hanenpoten
„Kom eens kijken, je weet niet wat je ziet”, zegt gids Janine Vogelaar van het museum. Ze wijst op de hanenpoten van een oude brief. Schrijfster Bosboom-Toussaint gebruikte zo te zien elke millimeter van het papier. „Hoe moeilijk moet het zijn voor een redacteur van een uitgeverij om al die handschriften te lezen?”

De gids leidt de jongelui door de tentoonstelling ”Pantheon”. Het is één groot eerbetoon aan duizend jaar Nederlandse literatuur. Honderd schrijvers krijgen een gezicht. Met talloze originele manuscripten, dagboekfragmenten en gedichten. Persoonlijke eigendommen laten de auteurs nog meer tot leven komen: de pijp van Godfried Bomans, een roze avondpak van Louis Couperus, een afgietsel van het gezicht van Willem Bilderdijk, oude typmachines waarop romans werden geschreven.

Publieksprijswinnaars Carolien en Thirza turen naar een brief van Vincent van Gogh. „De letters worden steeds kleiner.” Ze lezen voor: „Schrijf me spoedig.” De gids: „Dit is een bedelbrief van Vincent aan zijn broer om geld.”

Verre neef
In de portrettengalerij van het museum speuren de jongeren naar mooie schilderijen van bekende auteurs. Josefien na een tijdje: „Ik heb nog geen leuke schrijvers gezien. Op het moment bewonder ik vooral de schilderijen zelf.”

Even verderop staat Joske wel voor een bekend portret. Het is die van een ver familielid van haar: Jan Siebelink. „Ik ga er niet mee op de foto hoor”, zegt ze beslist. Toch flitst even later de camera. „Je staat er in ieder geval beter op dan Jan”, merkt haar moeder op. De met roze verf geschilderde verre neef onthoudt zich van commentaar.

Bijzonder
Het dagje uit gaat verder in de naastgelegen Koninklijke Bibliotheek: met presentaties van bijzondere collecties en een rondleiding door het magazijn, een plek waar je normaal niet kunt en mag komen.

„Het is hier altijd 18 graden. Niet omdat wij dat zo lekker vinden, maar dat komt doordat beestjes dat niet fijn vinden."

De term bijzonder pas niet alleen op de collecties, maar ook op het magazijn. Het is er overweldigend, vinden de jongelui. Zo veel boeken. Miljoenen exemplaren. Van elk Nederlands boek staat er ten minste één. Het voelt er frisjes.

Anitha Scheltinga, die de rondleiding geeft, legt uit: „Het is hier altijd 18 graden. Niet omdat wij dat zo lekker vinden, maar dat komt doordat beestjes dat niet fijn vinden. Ongedierte zoals papiervisjes houdt daar niet van.”

De boeken in de kasten staan op maat en moment van binnenkomst. Niet op auteur of in series. Elk boek krijgt een nummer. Als de jongeren in de lange gangpaden met aan weerszijden boeken tot het plafond rondlopen, klinken al snel uitroepen van herkenning. Er staan boeken die ze hebben gelezen. Zoals ”Kruistocht in spijkerboek”. Ze zien ook kinderboeken over Dribbel en zelfs pockets van Donald Duck. Banierboeken worden ook gesignaleerd. Pareltje ”Geloof” is nummer 2.321.998 in het archief.

Oude Bijbel
Collectiespecialisten van de KB laten de winnaars bijzondere boeken van korter en langer geleden zien. Kirsten Hulsker: „In boeken uit het verleden kun je terugvinden hoe het zit met het leven van alledag in die tijd. Ze geven een inzicht in wat mensen bezighield.”

„Dit is een Bijbeltje van flinterdun papier, met letters van zo’n 2 millimeter groot. Handgeschreven in de 13e eeuw. Echt monnikenwerk”, vertelt collectiespecialist Ed van der Vlist.

Op een kussentje voor hem ligt een Bijbeltje van zo’n 10 centimeter groot. Het is een van de oudste boeken van de KB. Geschatte waarde: 100.000 euro. Even later vergapen de jongeren zich aan een grote rijmbijbel uit de middeleeuwen met prachtige plaatjes van bladgoud. Alles is met de hand gemaakt.

Van der Vlist leest een stukje voor uit een Bijbel in oude druk, dus met andere letters dan tegenwoordig. „Vader, Zoon, Heilige Geest...” „We zijn het oude schrift niet meer gewend. Maar als je hier even op tuurt, ga je het na een halfuurtje al sneller lezen. En na een dag lees je het alsof het de krant is.”

„We zijn het oude schrift niet meer gewend. Maar als je hier even op tuurt, ga je het na een halfuurtje al sneller lezen. En na een dag lees je het alsof het de krant is.”

Dat honderden jaren geleden iemand in deze oude Bijbels en boeken heeft zitten lezen, vindt collectiespecialist Marieke van Delft nog elke keer bijzonder om te beseffen. „Dan denk ik: Wow, 300 jaar geleden zat iemand –met dít boek– geschiedenis te leren. Dat vind ik mooi.”


Reacties op het dagje uit

Joske Siebelink (13) uit Kesteren: „Het was een dagje uit om nooit te vergeten! Een superleuke ervaring en erg interessant: gigantisch veel boeken, priegelige handschriften en heel oude Bijbels.”

Annet Lokerse (13) uit Kruiningen: „Vooral de Koninklijke Bibliotheek vond ik erg leuk. Al die oude boeken. En ik vond het bijzonder dat in het magazijn alle boeken van heel Nederland staan.”

Renate Boele (15) uit Delfgauw: „De rondleiding door het magazijn met alle boeken en tijdschriften vond ik het leukst. Het was daar zó groot! Hier en daar zag ik bekende boeken staan.”

Esther van de Ruit (15) uit Nieuwerkerk aan den IJssel: „Grappig om te horen dat de boeken in het magazijn niet op alfabetische volgorde worden gezet, maar op de grootte van de boeken en het moment van binnenkomst.”

Josefien Verschuure (21) uit Kruiningen: „Ik vond het heel tof om de ontwikkeling van Bijbels te zien in de loop van de jaren. In vergelijking met vroeger hebben wij het best luxe! Nu hebben we overal toegang tot vertalingen, dat was vroeger wel anders.”


Videoreportage

[youtube]


Wil jij het beste van Puntuit voortaan automatisch op je smartphone ontvangen? Vanaf nu kan dat door je aan te melden bij de redactie via WhatsApp. Puntuit voegt je dan toe aan een lijst, waarna je per dag maximaal één artikel –eentje die je gelezen moet hebben– krijgt toegestuurd.