Het boek ”Jij bent je brein” leest als een trein. Waarschijnlijk dankzij de inbreng van Jan Paul Schutten, die al jaren informatieve kinderboeken schrijft.

”Jij bent je brein” is één lange mailwisseling tussen prof. dr. Dick Swaab en Ionica en Jelle Huygens – een olijke, bijdehante, maar verzonnen tweeling. Of de „hoogedelgeleerde heer Swaab” niet wat info voor een spreekbeurt heeft, zo begint het boek. Het ‘e-mailtje’ mondt uit in uitgebreid mailcontact. De tweeling ontlokt de prof allerlei interessante uitspraken en verhalen.

Eén anekdote is te bizar om onvermeld te laten. In de Verenigde Staten leefde een man bij wie delen van de hersenen waren weggesneden bij een operatie. „Op het eerste gezicht leek er niets mis met hem, maar zijn kortetermijngeheugen kon geen informatie overbrengen naar zijn langetermijngeheugen. Alle nieuwe dingen die hij leerde vergat hij meteen. Als hij iemands naam wilde onthouden, dan moest hij die naam constant opnieuw zeggen. Werd hij daarbij even afgeleid, dan was hij de naam alweer vergeten.”

De man kon nog wel gewoon alles van vroeger vertellen, zijn langetermijngeheugen werkte nog perfect. En dus: „Hij bleef altijd denken dat hij dertig jaar oud was. En hij is altijd blijven denken dat Harry Truman president was, zelfs toen die al lang was overleden!”

Allerlei interessante vragen komen langs in het boek. Hoe werkt je geheugen? Kun je je brein trainen zodat je hogere cijfers haalt? Verraden je hersenen of je verliefd bent of niet? Wat gebeurt er in het puberbrein? (Zie kader voor een tipje van de sluier.)

Hier en daar kun je als lezer een glimlach niet onderdrukken. Zoals wanneer de nesteldrang van aanstaande moeders aan bod komt. Een hormoon, prolactine, stimuleert in de hersenen van de zwangere ertoe alles te gaan opruimen, legt de professor uit. Ionica weet het goedgemaakt. Ze zal Jelle een lesje leren en prolactine door zijn pap roeren, op zijn kamer is het zo’n bende.

De prof schuwt niet om zijn mening te verkondigen. Bijvoorbeeld over alcohol, sigaretten en drugs. Dit doet hij zonder belerend te worden. Goed! Eén ding is duidelijk: als jongeren heldere hersenen willen houden, moeten ze ver van deze goedjes wegblijven.

Als het thema vrije wil langskomt, schrijft Swaab aan Jelle dat de hersenen alles voor je bepalen. Jelle ruikt zijn kans, hij ziet een goede reden om de koekjestrommel leeg te eten. „Sorry. Ik kan er niets aan doen. Het moest van mijn brein.”

-

Weetjes uit het boek

-Je hersenen wegen ongeveer 1,5 kilo en bestaan voor een groot deel uit zenuwcellen, ook wel neuronen genoemd. Van neuronen heb je er zo’n 100 miljard!

-Hersenen zijn een soort computer. Ons brein verbruikt maar zo’n 15 watt aan energie, net zo veel als een klein schemerlampje. Volgens Swaab zijn de hersenen nog beter te vergelijken met een commandocentrum in oorlogstijd.

-Hersenen groeien vanaf je tiende nauwelijks meer. Je hersenen zijn, als je volwassen bent, dus net zo groot als nu.

-Kinderen die liefdevol zijn opgevoed, met wie veel is gespeeld en geknuffeld en die veel aandacht kregen, hebben beduidend grotere hersenen dan kinderen die verwaarloosd zijn.

-In de pubertijd gebeurt er veel in de hersenen. Onder andere leer je zelf beslissingen te nemen met behulp van de frontaalkwab in je hersenen. Een kind eet net zolang snoep totdat het buikpijn krijgt. Volwassenen weten zich dankzij die frontaalkwab in te houden. Nou ja, meestal dan.

-Als je verliefd bent, voel je je vaak heel gelukkig. Dat komt doordat een deel van je hersenen, het ”belonende systeem”, dopamine aanmaakt.

-Herinneringen zijn verbindingen tussen hersencellen. Hoe vaker je dingen herhaalt, hoe sterker de verbinding wordt. Tip voor bij het leren!

-Van veel herinneringen vergeet je dat je ze onthouden hebt. Pas als dat gedeelte van je langetermijngeheugen weer geactiveerd wordt, weet je het weer.

-De stem waarmee je denkt, noem je de ”homunculus”. Dat is Latijn voor ”mannetje”. Het is dus alsof je denkt met dat mannetje in je brein.

-De hersenen zelf zijn de homunculus vaak een stap voor. Je bazige brein bepaalt dingen onbewust voor je.

----

”Jij bent je brein. Alles wat je wilt weten over je hersenen”, Dick Swaab en Jan Paul Schutten; uitg. Atlas Contact, Amsterdam, 2013; 9789045023625; 224 blz.; € 19,95.

-

Hoeveel leuke feiten en anekdotes er ook in dit boek staan, je moet het wel met een kritische blik lezen. {Klik hier voor een uitgebreide recensie#http://www.refdag.nl/boeken/recensies/dubieus_boek_over_het_brein_voor_jongeren_1_738584}.