Elektronisch leeskastje tapt verse voorraad van internet
Een boekenplank
van 500 gram
Door S. M. de Bruijn
Boekenwurmen zullen knarsetanden. De cellulosevezels van het papier maken plaats voor koperdraad, siliciumkorrels en glas. Het elektronische boek komt eraan. Zoals de boekdrukkunst het monnikenwerk met manuscripten overbodig maakte, bedreigt het elektronische boek de uitgeverijen en de boekhandel.
Bibliofielen die vorige week de Frankfurter Buchmesse bezochten, moeten met afschuw langs hal 4.0 gelopen zijn. Daar liggen ze: koud, hard, steriel, reuk- en levenloos, de elektronische boeken. Zo groot als een paperback, zo zwaar als een gebonden exemplaar, maar machteloos zonder batterijen. Wie hoopt dat Nederland aan dit digitale gevaar zal ontkomen, vergist zich. Deze week, ruim voor Sinterklaas, arriveert de eerste scheepslading, straight from the USA, met honderd pocket.., pardon, Rocket eBooks. Te koop bij Dixons of Megapool? Nee, gewoon bij Meulenhoff, dat bedrijf dat ook échte boeken uitgeeft.
Maar is het werkelijk allemaal zo grijs? Leveren we de leren rug, de ezelsoren, het leeslint en de achterflap in zonder iets terug te krijgen? Integendeel, er staan tal van voordelen tegenover. Het e-book is een complete boekenplank in je binnenzak, 400 pagina's zwaar, 15.000 pagina's dik. Scholieren kunnen voortaan toe met een schooltas van 1 kilo: de helft voor het e-book en de rest voor een lekdichte beker melk. Pubers lezen onder de dekens zonder dat hun ouders zien dat het licht nog aan is, want het e-book heeft een ingebouwde verlichting. Slechtzienden krijgen eindelijk een grote-letterbibliotheek op klein formaat. Theologen doorzoeken de complete Henry en Dächsel met een paar tikken op het aanraakscherm, en plakken ook hun eigen verklaring bij de bijbeltekst. Een boekenlegger is niet meer nodig, want het e-book ligt altijd open waar je gebleven was. En zelfs Blaauwendraad en Bodie Thoene raken nooit meer uitverkocht.
Avontuur
Het e-book heeft vooral bekendheid gekregen door het digitale avontuur van griezelschrijver Stephen King. Die besloot dit voorjaar zelf voor uitgever te spelen en publiceerde zijn ”Riding the Bullet” rechtstreeks op internet. In de eerste paar uur probeerden naar schatting 2 miljoen mensen het boek te bemachtigen, waardoor zijn computersysteem volledig verstopt raakte. Binnen twee weken zijn er 400.000 à 500.000 'exemplaren' van verkocht, voor een bedrag van 1 dollar per stuk. King beloofde verder te gaan met zijn experiment, als driekwart van de lezers zou betalen. Amerikanen zijn braaf en King publiceert nu zijn volgende boek ”The Plant” hoofdstuk voor hoofdstuk via internet.
De meeste lezers hebben Kings novelle vervolgens achter het computerscherm gelezen of helemaal geprint. Daarmee neemt het nut van een digitaal boek sterk af. Wie gaat er nu uren achter een scherm zitten lezen, of met 66 losse A4-tjes bij de open haard zitten? Wat in Frankfurt te zien was en vanaf volgende week in Nederland te koop is, brengt daar verandering in: een computer in sigarendoosformaat die de digitale boeken bewaart, de zogenaamde e-booklezer.
De bekendste en goedkoopste variant is het Rocket eBook, dat vorig jaar in de VS op de markt is gekomen. Kostte het apparaat toen nog 700 gulden, nu importeert Boeknet –de digitale voordeur van een groep Nederlandse uitgeverijen– ze voor 300 gulden. „Dat is het instapmodel, met 4 megabyte geheugen, waar een stuk of tien boeken van 300 à 350 pagina's in passen”, zegt M. Kroeks van Boeknet.
Fabrikant Gemstar eBook heeft inmiddels een opvolger op de markt gebracht, de Rocket eBook Pro, voor ruim 700 gulden. In de 16 megabyte geheugen passen 5 keer zoveel pagina's, en het geheugen is eenvoudig uit te breiden tot 48 megabyte. De Rocket eBook Pro is nog niet in Nederland te koop, maar wel te leen. De bibliotheek van Doetinchem begon daar een maand geleden mee, en heeft het toestel inmiddels een keer of vier uitgeleend. „Wij hebben 'm geïmporteerd uit Duitsland”, zegt P. Wekking, woordvoerder van de bibliotheek.
In het eBook zitten nu alleen gratis boeken, omdat de afdracht voor auteursrechten voor bibliotheken bij deze nieuwigheden nog niet geregeld is. „Multatuli, Frederik van Eeden, de Nederlandse Grondwet, maar ook Shakespeare, Charles Dickens en Stephen King. Er passen 40.000 pagina's in.” De Doetinchemse leners betalen een rijksdaalder per dag. Een probleempje waar Wekking op stuitte, is dat de leners/lezers net als in een papieren boek kunnen krassen, schrijven of strepen. „We vragen onze leners om niet zelf aantekeningen te maken. Iedere keer als we het boek terugkrijgen, kijken we of er geen gekke dingen mee gebeurd zijn. Gelukkig kun je het eenvoudig wissen.”
De bibliotheek kan nog weinig zeggen over de ervaringen van de leners, vertelt een collega van Wekking, mevrouw A. de Graaf. „Er zijn drie enquêteformulieren ontvangen. De leners beoordeelden de bediening als eenvoudig en vonden het prettig om een eBook te lezen. Twee van hen hebben het apparaat alleen geprobeerd, een heeft een heel boek uitgelezen. Een van de drie wil zelf wel zo'n eBook kopen. Het lijkt er dus op dat het eBook positief ontvangen is. Dat valt me mee, want het gaat hier om gewone Doetinchemmers, en niet om een groep die een voorhoede vormt.”
Schooltas
Intussen zijn de Rocket eBooks al achterhaald door de modellen die Gemstar vorige week in Frankfurt toonde. Die zijn lichter en er past weer meer in. In november komen ze in de VS op de markt, maar pas op zijn vroegst volgend voorjaar in Europa. Dan zullen ze moeten concurreren met diverse andere modellen die binnenkort verschijnen. De eBookMan bijvoorbeeld, een handzaam apparaat dat tegelijk muziekspeler is en ook boeken voorleest. Of de goReader, een stuk zwaarder en duurder, met een groot kleurenscherm. De laatste is duidelijk bedoeld als concurrent van de schooltas, want er zit een rekenmachine en een elektronisch notitieboek in, en de student kan bij de goReader zijn notities rechtstreeks in de kantlijn krabbelen.
Iets verder in het verschiet ligt de elektronische krant. Weliswaar heeft Gemstar al contracten met weekbladen als Time, Fortune, Money, Newsweek en een stel grote Amerikaanse kranten, maar het apparaat lijkt in de verste verte niet op een krant. IBM en Toshiba hebben inmiddels een prototype ontwikkeld dat er behoorlijk echt uit ziet. Het oprolbare scherm van Toshiba heeft alle functies van een computer en zal naar schatting in 2005 beschikbaar zijn. IBM blijft meer in de krantenstijl: zestien flexibele pagina's zijn tweezijdig bedrukt met elektronische inkt. Wie het eerste krantenkatern uit heeft, drukt op een toets en het volgende komt eraan. De bedrieglijk echt ogende vellen van A4-formaat lenen zich echter niet voor het aanmaken van de open haard.
Een e-book bij de open haard
Relevante websites:
Fabrikanten van e-booklezers:
De goReader is vooral bedoeld voor het onderwijs:
Toshiba ontwerpt een oprolbare computer, de Dynasheet:
IBM heeft een prijs gewonnen met de Electronic Newspaper:
Deze e-krant werkt met elektronische inkt en is ontworpen in samenwerking met het Massachusetts Institute of Technology:
Het is ook mogelijk e-books op een computer te lezen. Daarvoor is speciale software nodig.
Microsoft heeft daarvoor de Microsoft Reader ontworpen:
De tegenhanger van de Microsoft-software is die van Glassbook, in handen van Adobe en geschikt voor de Macintosh:
Ook het Rocket eBooks is gesimuleerd voor de pc:
Gemstar levert de REB1100 en REB1200:
www.rca.com
www.goreader.com
www.toshiba-europe.com
www.se.ibm.com
www.media.mit
www.microsoft.com
www.glassbook.com
www.rocket-ebook.com
