Paleis Het Loo, Loolaan, Loolaankerk: ze liggen allemaal dicht bij elkaar en dat is niet verwonderlijk. De Grote Kerk in Apeldoorn, ook wel Loolaankerk genoemd, heeft alles te maken met Paleis Het Loo en de koninklijke familie.

Dat wordt in de immense kerk –1400 zitplaatsen– al direct duidelijk. Recht tegenover de kansel staat de koninklijke bank. Twee gebeeldhouwde leeuwen en stoelen met pluchen bekleding duiden de status ervan aan. Daarin zaten vroeger leden van de koninklijke familie en de hofhouding.

Ze hadden zo een prachtig zicht op de sierlijke preekstoel en het Bätz-Witteorgel. „Net voordat de dienst begon, kwamen ze binnen via een aparte ingang”, zegt ds. G. J. Schüssler, predikant van de wijkgemeente Grote Kerk van de protestantse gemeente Apeldoorn. Hij wijst naar de deur achter de bank die nog open kan.

Ook twee ramen houden de herinnering aan de band met de koninklijke familie levend. Het Wilhelminaraam werd in 1930 aan koningin Wilhelmina aangeboden ter gelegenheid van haar 40-jarig ambtsjubileum. Het Beatrixraam werd in 2005 onthuld door koningin Beatrix ter gelegenheid van haar 25-jarig ambtsjubileum.

Koning Willem I heeft zeggenschap gehad over de totstandkoming van de kerk op deze plaats, licht ds. Schüssler de koninklijke status toe. „Toen de Apeldoornse hervormde gemeente in de negentiende eeuw bij de koning aanklopte om ondersteuning bij de bouw van een nieuwe kerk, wilde hij helpen, maar dan moest de kerk wel dichter bij Paleis Het Loo worden gebouwd. Zo kwam er een kerk aan de rand van het dorp, nu te midden van de bebouwing.”

Er is nog steeds een relatie met de koninklijke familie, zegt ds. Schüssler. „Prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven komen hier af en toe. Ze mengen zich onder de andere kerkgangers, zitten tussen de mensen. Ze zitten niet in de koninklijke bank.”

De predikant geeft geen speciale aandacht aan de aanwezigheid van de prinses en haar man. „Dat deed ik ook niet als de minister-president van de Nederlandse Antillen en de gouverneur van Curaçao onder mijn gehoor zaten toen ik daar predikant was. Het maakt niet uit wie er aanschuift. Het Evangelie is er voor iedereen, zonder aanzien des persoons. Iedereen is welkom. Het gaat om de lofprijzing aan de Heer, om mensen die God zoeken en om God Die mensen zoekt.”

De huidige kerk kwam in de plaats van haar voorganger, die in 1890 afbrandde. Toen de Grote Kerk in 1892 –nu 125 jaar geleden– gereed kwam, was de constructie voor die tijd uniek. Het gebouw heeft geen pilaren – de wanden worden door trekstangen bijeengehouden.

Tijdens de zondagse erediensten zit de kerk allang niet meer vol. Gemiddeld komen er 250 kerkgangers, zegt ds. Schüssler. Liturgische Bachcantatediensten en evangelische ontmoetingsdiensten trekken andere kerkgangers aan.

„We willen er voor heel de bevolking zijn”, zegt de predikant. „Dat was vooral het geval na het drama op Koninginnedag 2009, toen Karst T. met zijn auto inreed op een menigte, in de richting van de koninklijke familie die op dat moment een rijtoer maakte. De kerk werd toen opengesteld voor mensen om hun verhaal te vertellen of om troost te ontvangen.

Soms maakt de burgerlijke gemeente Apeldoorn gebruik van het gebouw. Verder worden er concerten gegeven en tentoonstellingen georganiseerd. We proberen de tijdgeest te verstaan en de kerk te behouden als plaats van ontmoeting.”

Weer naar buiten. Bij een ingang van de kerk staat een bronzen beeld. Van koningin Wilhelmina. Paraplu bij haar voet. Ze kijkt statig de Loolaan af, in de richting van Paleis Het Loo.

Jubileum met concerten en diner

Het 125-jarig bestaan van de Grote Kerk te Apeldoorn wordt vrijdag, zaterdag en zondag gevierd. Een deel van de festiviteiten vindt plaats in de kerk, een deel in een grote tent ernaast. Zo schuiven morgen directeuren van Apeldoornse bedrijven aan voor een diner. ’s Avonds is er een concert van Berget Lewis & Zo Gospel Choir.

Zaterdag worden er nieuwe kroonluchters onthuld als sluitstuk van het in oude staat terugbrengen van de kerk.

Aan de eredienst op zondag werken vier koren mee: het Apeldoorns Christelijk Mannenkoor, Next Generation, het Grote Kerkkoor en het Bachkoor. Psalm 100, die klonk tijdens de ingebruikname van de kerk in 1892, wordt aan het begin van de dienst uit dezelfde berijming gezongen. ’s Avonds wordt de viering afgesloten met een Bachcantate.