Het is een situatie die ds. J. de Kok schetst in het boek ”Oog voor iedereen”. Het boek verscheen vorige maand bij uitgeverij Den Hertog, in samenwerking met Helpende Handen, een vereniging die zich inzet voor mensen met een beperking uit de reformatorische gezindte. De uitgave is bedoeld om ambtsdragers te helpen bij het verlenen van goede pastorale zorg. In achttien hoofdstukken komen allerlei doelgroepen aan bod, zoals gemeenteleden met dementie, een niet-aangeboren hersenletsel, het syndroom van Turner of een visuele beperking. Bart-Jan Noorlander, beleidsadviseur bij Helpende Handen, schreef het grootste deel van het boek.

Wat doet Helpende Handen?

„Helpende Handen is een reformatorische belangenorganisatie die ernaar streeft dat mensen met een beperking een zinvolle plaats kunnen innemen in kerk en maatschappij. Een lichamelijke of verstandelijke beperking heeft op heel veel terreinen van het leven invloed. Wanneer mensen een hulpvraag hebben, staan wij voor hen klaar. We zoeken met hen naar een goede dagbesteding, de juiste woonvoorziening of denken met hen mee over het aanvragen van een uitkering. We zorgen ook voor bijeenkomsten met lotgenoten. En we adviseren kerkenraden bij het verlenen van pastoraat.”

Wat was de aanleiding om dit boek te schrijven?

„Met enige regelmaat geven we een lezing over een bepaald thema, bijvoorbeeld over autisme. In de gesprekken die we dan met ambtsdragers hebben, merken we dat ze veel vragen hebben over hoe ze het beste iemand pastoraal kunnen bijstaan. Andersom merken we bij zorgvragers dat ze zich soms afvragen: „Weet de ander wat ik nodig heb?” „Begrijpt mijn wijkouderling wat mijn beperking inhoudt?” In het boekje behandelen we daarom verschillende zorgvragen: we leggen uit wat de specifieke beperking inhoudt en hoe er vanuit de kerkelijke gemeente gezocht kan worden naar aanpassingen bij huisbezoek, pastoraal bezoek, catechese en soms ook praktisch in de inrichting van gebouwen.”

Moet een ambtsdrager alles weten van een bepaalde beperking voordat hij op pastoraal bezoek gaat?

„Het helpt wel als hij weet welke problemen er spelen, bijvoorbeeld bij iemand met een lichamelijke beperking. Die loopt door de handicap meer kans op vereenzaming. Soms vergt actief deelnemen aan de maatschappij veel meer energie. Iemand kan vragen hebben over relatievorming of over Gods leiding in het leven. Wanneer een ambtsdrager voorafgaand aan zo’n bezoek de drie of vier bladzijden over dit onderwerp in dit boekje doorneemt, is hij zich meer bewust van de vragen die kunnen leven.”

Wat is in een pastoraal gesprek belangrijker: luisteren of de leiding nemen?

„Een ambtsdrager moet niet het gevoel hebben dat hij de problemen van bijvoorbeeld de ouder van een gehandicapt kind moet oplossen. Vaak verwacht degene die hij bezoekt dat ook helemaal niet van hem. Een luisterend oor is dus veel belangrijker.

Wel kan iemand met vragen lopen, zoals: „Hoe moet ik mijn levenspad zien in het licht van Gods voorzienigheid?” Een ambtsdrager kan daarin richting wijzen. Verder kan hij meedenken over hoe bijvoorbeeld een groep vrijwilligers uit de gemeente iemands last kan verlichten. Want een kerk kan een goed sociaal vangnet bieden, juist omdat ze langdurig betrokken is bij het wel en wee van haar leden.”

In ”Oog voor iedereen” is veel aandacht voor de zorgen en problemen rond een beperking. Mag een ambtsdrager ook wijzen op het „vrolijk dragen van ons kruis”?

„In het boekje steken we vooral in op de problematiek. Het is nogal wat, vrolijk kruisdragen. Toch horen we van bijvoorbeeld mantelzorgers dat ze ook zegen mogen ervaren. Ouders van een kind met een beperking beschouwen het leven met hun kind soms als een verrijking.

Wel moet vrijwel iedereen door een rouwproces heen, omdat er hoe dan ook sprake is van verlies van gezondheid of omdat mensen beperkt worden in hun doen en laten. Een ambtsdrager moet oog hebben voor dat rouwproces, dat bij de een langer duurt dan bij de ander. Ook het delen van zijn eigen ervaringen kan degenen die hij bezoekt helpen.”