Dat heeft Emmy van Houtert (29) ontdekt. Zij promoveert dinsdag aan de Universiteit Utrecht op dit onderwerp. De dierwetenschapper volgde voor haar onderzoek 65 veteranen en hulpverleners.

Het leeuwendeel van deze groep betrof PTSS-patiënten die 24 uur per dag werden begeleid door een hulphond. Een kleinere groep deelnemers, bestaande uit veteranen zonder PTSS, diende als controlegroep.

De deelnemers vulden vragenlijsten in over psychisch welbevinden en hoe lang en goed ze slapen.

Wat zijn de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek?

„De belangrijkste bevinding is dat hulphonden ervoor zorgen dat mensen minder PTSS-klachten ervaren en zich beter voelen. Daarnaast verbetert hun slaapkwaliteit. Deze term omvat hoe vaak mensen ’s nachts wakker worden, hoe snel ze in slaap vallen en hoeveel uur ze slapen.”

Hoe verklaart u dat honden een gunstig effect hebben bij PTSS?

„Een hulphond is aangeleerd om te reageren op signalen van stress. Het dier merkt bijvoorbeeld dat zijn baasje z’n vuisten balt of onrustig heen en weer loopt. Het kan daarop attenderen door hem bijvoorbeeld met zijn neus aan te tikken of een poot te geven. Als zijn baasje zich dan even focust op zijn hond en hem aait, zorgt dat voor afleiding. Een hond is dus behulpzaam door zijn aanwezigheid.”

Zouden ook konijnen en katten heilzaam kunnen zijn?

„Een hond is 24/7 ter beschikking en is het meest aangepast aan samenleven met de mens. Konijnen of katten zijn veel minder op je gericht, en laten genegenheid voor je minder duidelijk merken. Ook kun je een hond altijd meenemen, bijvoorbeeld naar de supermarkt of als je bij iemand op bezoek gaat. Als je een kat of konijn aan een touwtje meeneemt, is het de vraag of je het dier daarmee een plezier doet.

Een hond is een sociaal intelligent dier dat begrijpt als hij actie moet ondernemen bij bepaald gedrag van zijn baas. Een hond kan tot op zekere hoogte zelf nadenken. Als het dier merkt dat zijn reactie onvoldoende effect heeft, kan hij een stapje verder gaan en sterker reageren.

We hebben het effect van een hulphond ook vergeleken met een niet-getrainde huishond. Het bleek dat iemands welbevinden hoger is bij een hulphond dan bij een huishond. Of een niet-getrainde hond beter is dan helemaal geen huisdier, durf ik niet te zeggen, maar dat zou goed kunnen.”

Naar verwachting lopen veel militairen een trauma op door de oorlog in Oekraïne. Denkt u dat een hulphond voor hen van betekenis zou kunnen zijn?

„Eerdere studies onder Amerikaanse oorlogsveteranen laten ook gunstige effecten van hulphonden bij traumaverwerking zien. Ik zie daarom geen reden om te veronderstellen dat dat bij Oekraïense of Russische militairen anders zou zijn.

PTSS wordt het meest erkend bij veteranen en eerstehulpverleners, omdat zij beroepshalve risico op de aandoening lopen. Maar PTSS kun je ook ontwikkelen na bijvoorbeeld seksueel misbruik, na mishandeling of na het onnatuurlijk overlijden van een nabij familielid. Ik kan me voorstellen dat mensen in die situaties ook baat kunnen hebben bij een hulphond.

Belangrijk is dat mensen gevoel hebben voor honden en bereid zijn ermee te werken. Het succes van een hulphond hangt af van de inzet van beide partijen: dier én mens.”

Loopt er vervolgonderzoek?

„Ja, bij honden én bij paarden. De inzet van paarden bij mensen met PTSS-klachten vraagt een andere vorm van communiceren. Paarden kun je in groepsverband gebruiken, terwijl een hulphond heel persoonlijk op iemand is gericht. Het behandeldoel is daarmee anders.”