Voor Oekraïne is de vermoedelijke ondergang van het 186 meter lange schip „een groot symbolisch succes”, analyseert Jaime Karremann, maritiem journalist en beheerder van de website marineschepen.nl donderdag desgevraagd. „De Moskva, nota bene veertig jaar geleden gebouwd in Oekraïne, is het vlaggenschip van de Russische Zwarte Zeevloot. Voor de Oekraïense strijdkrachten is de Moskva zo’n beetje het hoogst haalbare doel. De ondergang van dit schip leidt ertoe dat de bemanning op andere Russische schepen zich niet meer zo veilig zal voelen.”

De Russische Defensie geeft toe dat de Moskva (500 opvarenden) is geëvacueerd, nadat er aan boord brand was uitgebroken. De kruiser is volgens de Russen zwaar beschadigd nadat munitie ontplofte. Oekraïne claimt het schip te hebben getroffen met twee raketten.

Als het werkelijk zo is dat Oekraïense raketten het Russische vlaggenschip tot zinken brachten, is dat best bijzonder, zegt de maritiem expert. „De Moskva heeft tal van systemen aan boord om raketaanvallen af te slaan. Misschien heeft het slechte weer een rol gespeeld, of wellicht zijn de Russen afgeleid door een Oekraïense Bayraktar-drone.”

Slangeneiland

Moskva, een kruiser uit de Slava-klasse, is ontworpen rond 16 supersonische anti-scheepsraketten. De Slava-klasse beschikt onder andere over 64 S-300F Rif-luchtverdedigingsraketten. Het was ook de Moskva die aan het begin van de oorlog, eind februari, Oekraïense grenswachten op het Slangeneiland opriep zich over te geven.

De naar verluidt gekapseisde Moskva was gespecialiseerd in „vechten tegen andere schepen” en in luchtafweer. De keren dat dergelijke schepen het loodje leggen, zijn de afgelopen halve eeuw op de vingers van een hand te tellen. „In 1982 werd bijvoorbeeld een soortgelijk Brits luchtverdedigingsschip in de Falkland-oorlog tot zinken gebracht.”

De Russische marine beschikt over nog twee soortgelijke schepen. Vervanging van de Moskva is niet eenvoudig. „De twee andere schepen liggen namelijk in de Middellandse Zee. Ze kunnen de Zwarte Zee niet bereiken, omdat Turkije die heeft afgesloten voor oorlogsschepen.”

Rusland gebruikte afgelopen weken kleinere marineschepen om kruisraketten af te vuren op Oekraïense doelen. Dan gaat het om de Kalibr-kruisraketten, die een bereik hebben van 2500 kilometer, stelt Karremann. Hij schat dat de Russen vanaf zee intussen zo’n 150 Kalibrs afvuurden.

Onderzeeërs

Als de Russen echt hun vlaggenschip verliezen, betekent dat zeker niet dat de marine het onderspit delft. Integendeel, de Russen zijn op het water heer en meester, benadrukt Karremann. Zo beschikt Rusland over zo’n zestig onderzeeërs en heeft Oekraïne er geen. Veelzeggend is dat de Oekraïense marine onlangs in de zuidelijke havenstad Mykolajiv een eigen fregat tot zinken bracht. „De Oekraïners wilden niet dat dat schip in Russische handen zou vallen.”

De Russische marine telt grofweg 350 schepen, verdeeld over vier ‘afdelingen’: De Noordelijke Vloot, de Zwarte Zeevloot, de Oostzee Vloot en de Pacifische Vloot. Alle vier „bewogen ze zich” afgelopen weken richting het strijdtoneel in Oekraïne, waarbij dus niet alle schepen even ‘dichtbij’ kunnen komen vanwege de Turkse afsluiting van de Zwarte Zee.

Kruisraketten

De Russen investeerden afgelopen decennia vooral in onderzeeërs en kleinere marineschepen die kruisraketten kunnen afvuren. Ook werken de Russen aan marineschepen die hypersone wapens kunnen afschieten. „Daarin zijn ze verder dan de NAVO-landen”, weet Karremann, net terug van een bezoek aan een scheepswerf in Roemenië waar een Nederlands marineschip wordt gebouwd.

Hoe sterk zijn de Russen op zee? Karremann, die in zijn in 2017 verschenen boek ”In het diepste geheim” geheime operaties van Nederlanders onderzeeërs tijdens de Koude Oorlog beschrijft: „Op sommige punten zie ik de Russen achterlopen. Bijvoorbeeld wat betreft de mate waarin ze in staat zijn informatie van hun eigen radars die op hun commandocentrale binnenkomt, goed te vertalen voor de mensen aan boord. Op dat terrein doen de zeekrachten van NAVO-landen het doorgaans beter. Ook lijken de Russen nog niet goed in staat om vanaf zee vliegtuigen en heli’s in te zetten. Anderzijds zijn de Russen dus verder in de ontwikkeling van moderne raketten die vanaf zee kunnen worden afgevuurd. Toch zegt het bezit van allerlei moderne wapens niet alles. De bemanning moet er ook vakkundig en gedisciplineerd mee om kunnen gaan. Daar schort het bij de Russen nogal eens aan.”