Met de presidentiële residentie op de achtergrond filmde Volodimir Zelenski zichzelf in hartje Kiev en zei: „Er gaat nepnieuws rond dat ik de opdracht heb gegeven aan het Oekraïense leger zich over te geven. Maar luister: Ik ben hier. We gaan onze wapens niet neerleggen, we beschermen ons land.” Ter begeleiding van de Twittervideo schreef hij: „Geloof de valse berichten niet.” Hiermee weersprak de Oekraïense president tevens de geruchten dat hij de hoofdstad zou hebben verlaten.

Met zulke filmpjes, uitspraken, zijn ietwat rauwe stem en gestoken in legergroene kleding, ontpopt Zelenski (44) zich als de onverschrokken oorlogspresident. Hij zet zich neer als de juiste man op het juiste moment die zijn land door de oorlog met Rusland leidt. De waardering in binnen- en buitenland stijgt met de dag.

Zo zag het er tot deze maand niet naar uit. In 2019 won Zelenski de presidentsverkiezingen met de belofte een einde te maken aan de acht jaar durende oorlog in Oost-Oekraïne, aan de corruptie en aan de macht van de oligarchen. Doordat hij onder meer als komiek van buiten de politieke elite kwam, scoorde hij extra punten. Zelenski werd beroemd door de satirische televisieserie ”Dienaar van het volk”. Hij speelde de rol van leraar die de strijd aanbindt tegen corruptie en het schopt tot president. Het werd de realiteit.

In de echte wereld verliep het anders met zijn roem. Als president kon Zelenski zijn landgenoten niet overtuigen. Hij wist geen vrede te brengen in Oost-Oekraïne en corruptie blijft aan zijn land plakken als lijm, en aan Zelenski. Zijn naam dook op in de Pandora Papers, de gelekte financiële documenten over belastingparadijzen. Zelenski ging op in een strijd tegen de Oekraïense oligarchen Petro Porosjenko, oud-president en chocoladekoning, en Viktor Medvedtsjoek, een bondgenoot van de Russische president Vladimir Poetin.

Zinloze oorlog

In oorlogstijd is het beeld gekanteld. Met wallen onder de ogen en ongeschoren spreekt Zelenski de Oekraïners toe. De ene keer in een filmpje voor sociale media op straat in een donker Kiev, de andere keer officieel achter een spreekgestoelte. Met zijn acteertalent weet hij de juiste toon en woorden te gebruiken.

Zelenski richt zich tot iedereen. Niet alleen tot de Oekraïners, maar ook tot de Russen en het Westen. Hij spoort de EU aan meer te doen voor Oekraïne. Zelenski is ervan overtuigd dat hij doelwit nummer één is van Rusland. „Ze willen Oekraïne politiek vernietigen door het staatshoofd te vernietigen”, zei hij.

Zelenski’s tweetaligheid komt van pas. Hij groeide op in de zuidelijke stad Kryvy Rih waar het Russisch op de eerste plaats staat. Als Oekraïner valt hij de Russische taal niet af. Zelenski laat zich daardoor lastiger bestrijden door het pro-Russische kamp dan zijn voorganger Porosjenko die het Oekraïens ophemelde en niet gaf om het Russisch.

Opa

In Zelenski’s laatste pleidooi voor vrede, in de nacht van de Russische aanval, schakelde hij over van het Oekraïens naar het Russisch. De president deed rechtstreeks een beroep op de Russen voor vrede en zei dat hun leiderschap hen naar een zinloze oorlog leidde. „Ik weet dat de Russische televisie mijn toespraak niet zal laten zien. Maar de burgers van Rusland moeten het zien. Ze moeten de waarheid zien. De waarheid is dat je moet stoppen voordat het te laat is”, zei hij. Een paar uur later daalden de eerste Russische raketten neer op Oekraïne.

Als persoon zelf ontkracht hij Poetins reden voor de Russische inval. Het Kremlin zegt Oekraïne te willen bevrijden van neo-nazi’s. Maar de Joodse Zelenski werd in 2019 gekozen door de Oekraïners. Zijn opa vocht tegen de nazi’s.

Wat wil hij zelf in de oorlog tegen Rusland? Oekraïne moet lid worden van de EU, twitterde hij dit weekend. De Russische invasie is het „cruciale moment” om hierover te beslissen.

Zelenski is bereid om met Rusland te onderhandelen. Al verwacht hij geen positief resultaat. „Laten we het proberen, zodat geen enkele Oekraïner eraan twijfelt, dat ik, als president, heb geprobeerd de oorlog te stoppen toen er nog een kans was, hoe klein ook.”