Een deel van de huidige krapte is tijdelijk. Doordat de economie snel aantrekt, stijgt het aantal vacatures pijlsnel. Tegelijkertijd zijn er minder mensen beschikbaar vanwege de coronapandemie en het coronabeleid. De steunpakketten van de overheid voorkwamen immers een grote werkloosheidsgolf en er was extra werk in vaccinatie- en teststraten. Daarnaast bleven arbeidsmigranten weg, bleven studenten wat langer in de (online) collegebanken en was het lastiger om in coronatijd een goede stage te vinden.

We verwachten dat het zogeheten corona-effect geleidelijk zal wegebben en daarmee de krapte wat zal afnemen. Maar wat als de arbeidsmarkt langdurig krap blijft? Arbeidskrapte bezorgt werkgevers hoofdbrekens, belemmert de groei en is een bedreiging voor onze welvaart, als dienstverlening verslechtert, schoolklassen naar huis worden gestuurd en operaties worden uitgesteld. Toch heeft een krappe arbeidsmarkt niet alleen nadelen, maar ook voordelen.

Om te beginnen is het maar net vanuit wiens perspectief je kijkt. Werkgevers kunnen in een ruimere arbeidsmarkt kiezen uit meer goede sollicitanten zonder direct de hoofdprijs te betalen qua salaris. Maar wie (ander) werk zoekt, zal in een krappe arbeidsmarkt minder snel een afwijzing krijgen en betere arbeidsvoorwaarden kunnen bedingen. Bijvoorbeeld meer loon of een hogere onkostenvergoeding, een praktischer rooster, of eerder een vast contract.

Een langdurig krappe arbeidsmarkt is een prikkel om te investeren in automatisering, om bedrijfsprocessen efficiënter in te richten en om je bedrijf beter te managen. Dat verbetert de concurrentiepositie – ons eigen onderzoek laat zien dat goed gerunde bedrijven minder last hebben van arbeidskrapte en winstgevender zijn.

Een krappe arbeidsmarkt biedt meer kansen voor starters met weinig werkervaring of voor ouderen met juist heel veel ervaring. Ook de bereidheid om te investeren in scholing en begeleiding van mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt zal toenemen. Het UWV en gemeenten bieden hiervoor al diverse faciliteiten, zoals een proefplaatsing, loonsubsidie en een gratis ‘no-risk polis’.

Als parttimers vanwege de tekorten meer uren gaan werken dan draagt dit bij aan een grotere economische zelfstandigheid van vrouwen. Meer werken moet dan wél lonen en daarbij vormt het huidige belasting- en toeslagenstelsel een belemmering. Wellicht zorgt het volgende kabinet voor gratis kinderopvang, zoals D66 in haar verkiezingsprogramma bepleit, of wordt –als minder kostbaar alternatief– de kinderopvangtoeslag voortaan gebaseerd op het inkomen van de minst verdienende partner, in plaats van op het totale huishoudinkomen. Kortom, arbeidskrapte heeft niet alleen nadelen, maar kan ook kansen bieden, vooral voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt.

De auteur is econoom bij RaboResearch