Halverwege de Walcherse dorpen Aagtekerke en Westkapelle ligt het gehucht Sint-Jan ten Heere. Nu vooral een plek waar veel kampeerders vakantie houden. Maar eens stond hier de buitenplaats van jonkheer Willem Versluijs (1798-1875). Zijn zomerverblijf is de bakermat van de gereformeerde gemeente te Aagtekerke. Versluijs steunde afgescheidenen toen die na 1834 diensten gingen beleggen. Ze waren van harte welkom op zijn landgoed.

Een van zijn personeelsleden was oefenaar J. W. Vijgeboom. In de consistoriekamer van de gereformeerde gemeente van Aagtekerke ontbreekt een foto van hem in de rij van voorgangers die de gemeente dienden, om de eenvoudige reden dat er geen foto van hem is. „Daarom hebben we een afbeelding van het landgoed opgehangen”, wijst ouderling C. Joosse, voorzitter van de redactiecommissie. „Een afbeelding van de oude kerk van Meliskerke herinnert aan oefenaar Jan Vader.” Een rij portretten volgt: van ds. H. Kieviet en ds. R. Kok tot ds. D. W. Tuinier, die de gemeente van 2007 tot 2013 diende.

De gemeente –eerst een afdeling van de gemeente in Middelburg– komt al sinds 1876 op de huidige plek aan de Prelaatweg samen. Joosse: „De kerk die hier toen gebouwd is, was veel te groot voor het aantal kerkgangers, maar er was blijkbaar vertrouwen dat de Heere zou zorgen.” Minderhoud: „Er was honger naar het Woord en naar de rechte verkondiging.”

Spanningen bleven ook niet uit, want er gebeurde veel: ook in omringende dorpen waren of kwamen gemeenten, zoals in Meliskerke, Westkapelle, Zoutelande, Oostkapelle. Voor de Gereformeerde Gemeenten gaat het om historische grond, omdat ds. G. H. Kersten in deze regio de basis legde voor de oprichting van het kerkverband in 1907. Vanuit de kruisgemeente van Meliskerke legde hij contact met ouderling H. Jacob Corré van de Ledeboeriaanse gemeente van Aagtekerke.

Voor de bekende ds. R. Kok was Aagtekerke zijn eerste gemeente. Joosse: „Hij was een krachtig figuur en heeft alles gedaan om hier een eigen school te stichten. Hij was ook voor soberheid: hij vond dat de boerinnen hun gouden strikken naar de kerk moesten afdoen en de boeren hun Zeeuwse knopen.” Minderhoud: „Ouderen spraken altijd met achting over hem. Ik kan me herinneren dat hij in 1974 bij het vijftigjarig bestaan van de Jhr. W. Versluijsschool nog heeft gesproken.”

De Tweede Wereldoorlog was een moeilijke tijd, vooral toen de geallieerden in de strijd tegen de Duitsers Walcheren onder water zetten. „De banken dreven in de kerk.” De watersnoodramp van 1953 trof het eiland niet echt. „Wel werden er op zondagavond mannen uit de kerk geroepen om zandzakken te vullen”, zegt Joosse.

Ingrijpend voor veel boeren was de herverkaveling die rond Aagtekerke plaatsvond in de jaren na de oorlog. „Aagtekerke was vanouds een boerendorp. Er zijn toen verschillende boeren naar de Noordoostpolder vertrokken. Nu zijn er nog twee melkveebedrijven in de gemeente”, vertelt J. de Korte, een van die twee boeren, en actief betrokken bij de verkoop van het gedenkboek. „Tot de oorlog was het een vrij geïsoleerde leefwereld. Dat is nu wel anders.”

Jongeren trekken nogal eens weg naar „Holland”, als ze daar eenmaal gestudeerd hebben. Minderhoud: „Er is daar vaak toch meer werk te vinden.”

De mannen halen nog meer herinneringen op. Aan ds. A. van Stuijvenberg, die de gemeente slechts tien weken diende en toen overleed. Aan de kinderloze ds. J. van Vliet, die de jeugd van de gemeente als zijn kinderen zag. „Het was een goede tijd toen hier. Hij heeft ook het verenigingsleven gestimuleerd.” Aan ds. J. Baaijens, die als „Zeeuw onder de Zeeuwen” was. Sinds 2016 dient zijn neef ds. A. P. Baaijens de gemeente.

Grote zaal

In de tijd van ds. Van Vliet verrees ook een nieuw kerkgebouw. Joosse: „De oude kerk was zo aangetast door het zoute water dat tijdens de inundatie hier stond, dat nieuwbouw nodig was.” Sindsdien is de kerk een aantal keer verbouwd.

Deze morgen zijn schilders hard bezig om de grote zaal een verfbeurt te geven. De zaal wordt gerenoveerd. Vrijwilligers steken daarbij een hand uit. De zaal is voor veel mensen uit het land niet onbekend. Onder de normale omstandigheden krijgen toeristen, onder meer van camping Schoolzicht, hier een zitplaats om de kerkdiensten bij te wonen. Simonse: „Vanaf 2000 hebben we vanwege de vele vakantiegangers in de zomer vier diensten belegd.” De gemeente telt nu 920 leden en doopleden. De groei is eruit.

De ambtsdragers hebben vertrouwen voor de toekomst. Joosse: „Terugblikkend zie je dat de Heere Dezelfde is en blijft. Hij gaat nog steeds door. Ik bladerde pas in het preekregister, dan ben je onder de indruk hoe vaak het Woord hier is gebracht. Ja, we mogen wel verwonderd wezen dat de Heere Aagtekerke nog niet moe is geworden, ondanks alles.” Minderhoud valt zijn ambtsbroeder bij: „Als je de geschiedenis sinds 1836 overziet, is het een wonder dat er nog een gemeente hier is. Ik reed pas vanaf de Westkappelse zeedijk hierheen. Toen stond er een dubbele regenboog boven ons dorp. Ja, God bouwt Zijn Kerk.”