De Tweede Kamer debatteert woensdag met de oud-verkenners Jorritsma en Ollongren. Volg de ontwikkelingen in dit liveblog.
Advertentie
Op Van der Staaij en Segers na is er niemand die Ruttes voorstel volledig steunt: een overgrote Kamermeerderheid wil in principe gewoon al de gespreksverslagen zien. Arib gaat na wat daarvoor nodig is, zoals bijvoorbeeld het vooraf accorderen van de verslagen door de Kamerleden in kwestie.
Morgenochtend zien partijen elkaar weer. Voor nu is de grote vraag: Wanneer komen de verslagen vrij? Vanavond laat, vannacht? We gaan het zien. Één ding is helder: de rust in de Tweede Kamer is nog lang niet teruggekeerd. Wordt vervolgd.
Rutte stelt voor om het verslag van het gesprek dat hij met de ex-verkenners had integraal openbaar te maken. Verder stelt hij voor dat de Kamervoorzitter de overige verslagen scant om te zien of daarin de naam van Pieter Omtzigt wordt genoemd. Hij doet een dringend appel op de Kamer om ermee in te stemmen dat deze verslagen verder wel vertrouwelijk blijven.
Rutte maakt zich „grote zorgen” over de voortgang van de verkenning als alle verslagen open en bloot op tafel komen te liggen, want Kamerleden kunnen om wat voor reden dan ook iets over collega’s hebben gezegd. Wilders en Marijnissen wijzen Ruttes voorstel af, Van der Staaij toont juist begrip voor het pleidooi van de demissionair premier. Het debat gaat hoe dan ook pas morgen verder.
Arib legt de deadline op vanavond half 7. Als de resterende documenten er dan zijn, volgt het vervolgdebat vanavond nog, om 19.00 uur. Lukt het de verkenners niet om voor half 7 alles boven tafel te kregen, dan schuift het debat daarmee automatisch door naar morgenochtend. Afwachten dus.
De huidige verkenners, Van Ark en Koolmees, hebben nog uren nodig om naar aanvullende stukken te zoeken, zo laat Arib weten. Zij stelt de Kamer de vraag: Wat nu?
Marijnissen (SP) toont zich ontsteld. Zij vindt dat de stukken al lang klaar hadden kunnen liggen, omdat al dagen bekend is dat het debat vandaag zou worden gevoerd. Dat noopt Arib weer tot de vervolgvraag: Kan het debat vanavond nog wel worden gehouden? Marijnissen denkt van niet. Zij denkt dat morgenochtend beter is. Ploumen (PvdA) sluit zich daarbij aan.
Wilders houdt de deur voor een debat vanavond nog op een kier, maar wel op één voorwaarde. Uiterlijk 18.00 uur de stukken en dan om 19.00 uur debatteren. Hoekstra, Kaag en Klaver sluiten zich daarbij aan. Zo stevenen we af op een schorsing van weer een uur en treffen partijen elkaar om 18.00 uur weer.
Uit de notitie van de oud-verkenners blijkt dat GroenLinks graag bereid is regeringsverantwoordelijkheid te dragen. De partij van Jesse Klaver stelt zich in vergelijking met 2017 aanzienlijk pragmatischer op. Over migratie zei Klaver in de gesprekken dat hij daar een groot punt van kan maken, maar dat niet gaat doen.
Het klimaatdebat is volgens hem intussen „minder ingewikkeld” geworden omdat Europa daarin stappen heeft gezet. „Daar zie je kansen voor verbinding tussen partijen, want goed voor verdienvermogen Nederland”, aldus Klaver.
De veestapel halveren is voor GroenLinks „geen principekwestie.” Nog een opvallend puntje: in de matrix van belangrijkste knelpunten (corona, migratie, racisme, rechtsstaat, Europa, economie, etc.) komt de vrijheid van onderwijs niet voor. Kennelijk voorzagen de verkenners op dat vlak niet direct breekpunten.
In een vervolggesprek met CDA-leider Hoekstra had de stabiliteit van zowel de CDA-Tweede Kamerfractie als die van de partij een aandachtspunt van de oud-verkenners moeten zijn, zo blijkt uit een ander document dat is vrijgegeven.
In aantekeningen die gemaakt zijn van het eerste gesprek tussen Hoekstra en de verkenners staat verder dat Hoekstra’s inbreng „inconsistent” was. Hij zou geen duidelijke voorkeur hebben uitgesproken over wel/niet meeregeren.
De notitie laat verder zien dat D66 en ChristenUnie inderdaad radicaal van mening verschillen over de plek die medisch-ethische thema’s tijdens de formatiebesprekingen mogen krijgen. Het standpunt van D66 wordt in de notitie samengevat met: „We gaan niet nog een keer vier jaar traineren.” Oftewel: géén formatie-afspraken, maar de beslissing overlaten aan de Tweede Kamer.
GroenLinks sluit zich daarbij aan. De ChristenUnie wil daar niet van weten en blijft bij het standpunt dat medisch-ethische kwesties een bespreekpunt aan de formatietafel moeten zijn.
De notitie die Ollongren onder de arm droeg, bevatte een pagina met als titel ”Mediabeeld voorgang verkenning”. Daarin wordt op een rij gezet wat kranten schreven over de verkenning.
Er wordt geciteerd uit een Volkskrant stuk over het CDA. Letterlijk staat er: „De krant stelt de vraag `Zal Omtzigt behouden blijven voor het CDA?'” Zou dat de achtergrond zijn van het fameuze zinnetje ”Positie Omtzigt: functie elders?”
Advertentie
Wilders is ontstemd over het geringe aantal documenten dat is vrijgegeven: hij wil ook de gespreksverslagen met het CDA en het onderlinge WhatsApp- en sms-verkeer tussen de oud-verkenners. Kamervoorzitter Arib wijst er echter op dat hij het hiermee zal moeten doen.
Farid Azarkan trekt echter partij voor Wilders. Hij stelt voor de verkenners een half uur te geven om nog naar stukken te zoeken. Ook Hoekstra (CDA) wil pas om half 5 beginnen, zodat hij eerst de vrijgegeven stukken kan lezen. Hij wil ook dat de verslagen van de gesprekken met hem openbaar worden gemaakt.
Segers en Van der Staaij geven aan dat ook de verslagen van de gesprekken met hen openbaar mogen komen. Het ziet ernaar uit dat het debat wordt verdaagd tot half 5, zodat de oud-verkenners nog een half uur extra naar stukken kunnen zoeken.
Het debat met de oud-verkenners begint om 16.00 uur. De Kamerleden hebben inmiddels enkele door hen gevraagde stukken ontvangen, zoals bijvoorbeeld de volledige notitie die verkenner Ollongren vorige week onder haar arm droeg toen ze werd gefotografeerd.
Voorafgaand aan het debat gaf VVD-leider Rutte, in antwoord op schriftelijke Kamervragen van SP-fractievoorzitter Marijnissen, al een deel van zijn verdedigingslinie prijs: hij kan maar heel weinig zeggen. Zijn eerste argument is dat het demissionaire kabinet zich afzijdig houdt van het formatieproces en ook niet beschikt over „specifieke informatie” hierover.
Sinds 2012 heeft de Kamer de rol van de Koning(in) bij de formatie overgenomen, maar, zo schrijft Rutte, dat heeft geen verandering gebracht in de gewoonte dat het ministerie van Algemene Zaken tijdelijk enkele medewerkers detacheert bij de Tweede Kamer ter ondersteuning van het formatieproces. Die medewerkers vallen dan tijdelijk niet onder het Torentje, zo schrijft hij. „Zij werken onder verantwoordelijkheid van de verkenner(s), respectievelijk de informateur(s) en de formateur.”
Ook Omtzigt zelf liet van zich horen. In een persmoment noemde hij de notitie „een affront” tegen de kiezer. Ook zei hij: „Ik had verwacht dat binnen 24 uur opgehelderd zou zijn wie dat gedaan had. Het feit dat we nu zeven dagen verder zijn, betekent dat er iets wordt verborgen.”
Bij de installatie van de nieuwe Tweede Kamer hebben 58 leden de eed afgelegd, zes meer dan in 2017. Meer Kamerleden van seculiere partijen kozen voor de eed dan voorheen.
Voordat er een debat wordt gehouden over de mislukte verkenning moeten niet alleen de gewraakte notitie, maar ook andere stukken en aantekeningen van zowel de verkenners als van ambtenaren openbaar worden gemaakt. Dat vindt een ruime meerderheid van de Tweede Kamer.
PVV-leider Geert Wilders vroeg woensdag het debat aan, en kreeg daarvoor steun van de gehele Kamer. Daarnaast wil hij drie soorten stukken inzien: de gewraakte notitie, waarin Kamerlid Pieter Omtzigt werd genoemd, de gespreksverslagen van de gesprekken die de verkenners hadden met de fractievoorzitters, en „alle aantekeningen en andere notities van de verkenners en van ambtenaren”.
Beide verzoeken werden door iedereen van harte gesteund. Alleen VVD-leider Mark Rutte en Wopke Hoekstra van het CDA hielden het bij „steun voor het debat”. Hoekstra voegde er wel aan toe dat het „bizar is wat er is gebeurd”.
Bij betogingen van verschillende groepen op het Plein in Den Haag hebben twee demonstranten ruzie met elkaar gekregen. „Ze zijn uit elkaar gehaald en daarmee was het klaar”, aldus een politiewoordvoerder. Onder de betogers bij het Binnenhof is de anti-islamgroepering Pegida. De politie zegt de situatie bij het Binnenhof onder controle te hebben. Wel is er een persoon voor vernieling aangehouden.
Voorman Edwin Wagensveld van Pegida zegt dat zo’n tien tot vijftien mensen van zijn groepering naar Den Haag zijn gekomen om te demonstreren tegen de beëdiging van de moslima Kauthar Bouchallikht van GroenLinks tot Kamerlid. Volgens Wagensveld probeerden tegendemonstranten de actie van Pegida te verstoren. Een vrouw zou met een verfballon naar Wagensveld hebben gegooid, maar hij zegt dat hij het projectiel kon ontwijken. Hij spoot daarna zelf verf in het gezicht van de vrouw.
De gewraakte notitie van de verkenners waarin de naam van CDA’er Pieter Omtzigt werd genoemd was een belediging van „de Nederlandse kiezer”. Dat zei het CDA-Kamerlid woensdag.
Advertentie
