Eén ding hebben we weer ervaren: het loopt veelal anders, soms heel anders, dan gedacht. Handelsconflicten en brexit werden twaalf maanden geleden aangemerkt als de voornaamste risico’s. Corona, een pandemie, daar dacht niemand aan. Crises laten zich ook niet voorspellen, door geen enkel rekenmodel. Dat was in 2008 zo toen het in de financiële wereld misging, hetzelfde zagen we in 2020. Begin maart stelde het Centraal Planbureau (CPB) nog economische groei in het vooruitzicht, snel daarna wijzigde het beeld radicaal.

Achteraf gezien is het tot dusver meegevallen, mogen we concluderen. Het afgelopen jaar bracht ons –half februari krijgen we uitsluitsel– een stevige teruggang van onze welvaart, van waarschijnlijk ruim 4 procent, met heftige bewegingen omlaag en omhoog in de kwartaalresultaten. Een krimp van „historische omvang”, om De Nederlandsche Bank (DNB) te citeren. Maar er hebben nog veel somberdere scenario’s gecirculeerd.

Geen massale faillissementen en ontslagen. Het kabinet heeft dat met tientallen miljarden euro’s aan noodmaatregelen tot nu toe weten te voorkomen. Dat is een verschil in vergelijking met de malaise in 2008. Dankzij de zuinigheid van de overheid in de periode van hoogconjunctuur kan er ditmaal in Nederland ruimhartig met steun worden gestrooid zonder dat de staatsschuld een zorgwekkende omvang aanneemt. In de raming in de najaarsnota van de minister van Financiën, blijft die zelfs onder de Europese norm van maximaal 60 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Het bevestigt: breng in goede tijden je financiën op orde, zodat je over een buffer beschikt bij tegenslagen.

Dan 2021. Als we naar de beurzen kijken, lijkt het wel goed te komen. Na een scherpe correctie in de lente, hebben die hun opmars voortgezet en de schade volledig uitgewist. Positieve geluiden over vaccins zorgden in november zelfs voor uitbundige koersstijgingen.

Vaccin, het woord is gevallen, we treffen het uiteraard in elke vooruitblik aan. Het wakkert optimisme aan, al zijn er veel vragen te stellen over wat er op dit terrein in het verschiet ligt. Bovendien zitten we in een lockdown, waarbij we moeten afwachten hoe effectief die is en hoe lang en in welke mate beperkende maatregelen van kracht zullen zijn.

Het CPB, dat uitgaat van een groei van 2,8 procent, opent de jongste rapportage dan ook met de constatering: „Het verloop van de coronapandemie blijft zeer ongewis en daarmee is de onzekerheid voor de economische vooruitzichten groot.” Veel meer dan dat valt er eigenlijk niet te zeggen. Gerenommeerde instellingen en banken hangen er in hun analyses voor het nieuwe jaar cijfers en scenario’s aan. Die zijn echter allemaal gebaseerd op bepaalde aannames. Ze verschaffen enige duidelijkheid over de effecten van mogelijke ontwikkelingen, maar hoe het uiteindelijk echt zal gaan?: niemand weet het.

Juist in de week dat de eerste vaccinaties plaatsvonden en juist in het land, het Verenigd Koninkrijk, dat daarbij vooropliep, kwamen er berichten over een gemuteerd virus. Opmerkelijk toch? We hebben niets in eigen hand, in dat opzicht zijn alle economische prognoses heel betrekkelijk.